Fotoğraf Okumaları

Hüdavendigâr Caddesi’nden Gülhane surlarına bir bakış… Tam karşımızda Karaki Hüseyin Çelebi Cami-i Şerifi. Sol şeritten bize doğru gelen motris, “12” numaralı Fatih-Harbiye tramvay hattına ait I. mevki bir araba… Ağaçların yapraklarına ve yayaların giyim tarzına bakarsak, yağışsız ancak kapalı ve soğuk bir sonbahar günü olmalı. Yere düşen zayıf gölgelerin yönü ve boyutu, öğleden sonra saat

Boğaziçi’nin serin sularında her zaman Şehirhatları’nın yahut Şirket-i Hayriye’nin vapurları oradan oraya dolanıp duracak değil ya. Bu sefer de çift çapalı bacasıyla bir yük gemisi, Hisar’ın önünden sâkince süzülmekte…

1927 ilâ 1929 yılları arasında kente inen yoğun kar sağanakları, şehirde büyük birikintiler oluşturuyor, ancak nüfusun bugüne nazaran çok daha az olması yüzünden, İstanbul ahâlisi o uzun süreli kış günlerini nisbeten kolay atlatıyor. Yine de kar yağışı şehri öylesine esir alıyor ki, sözkonusu süreçte cenazeler dahi defnedilemiyor, mecburen bir-iki gün bekletiliyor. Rahmetli dedemin arşivinden bana

Reşadiye Caddesi üzerindeki Denizyolları antrepolarının henüz daha yıkılıp rıhtımboyuna katılmadığı dönemden bir fotoğraf… Vapurlar şimdilik köprüüstündeki çıkma iskelelerden hareket ediyor. Bir de antrepoların önüne kurulan eğreti yanaşma mahallerine ara ara bağlıyorlar. Köprüde bize en yakın olan eski “1” numaralı ponton iskeledeki pruva direği yay biçimli ve kaptan köşkü yarı ahşap vapur, 1951-52 imalâtı ve köy

1 Haziran 1930 gününden sonra alınmış bir kare. Köprübaşında mürûriye personeli yok, geçişler artık ücretsiz. Sağımızdaki dikdörtgen çatı, Karaköy tramvay transit istasyonu.

Ellilerin ikinci yarısında surlarda açılan devâsâ gedikle, Cevizlibağ tarafından Millet Caddesi’ne bağlantının sağlandığı noktadan şehre giriş yapanlara ithafen hazırlanan Topkapı’daki “Hoşgeldiniz” tabelâsı… O yıllarda İstanbul’un çekim merkezini işaretleyen mütevazı daire Suriçi-Beyoğlu’nu içine almakta olup, bu dairenin komşularını da Beşiktaş, Şişli, Zeytinburnu, Bakırköy, Taşlıtarla ve Eyüb oluşturmakta…

Yenicami önlerinde, biri giden diğeri de gelen iki troleybüs… Tamamıyla sessiz, dumandan arınmış, temiz ama otobüse nazaran biraz daha yavaş hareket eden bu arabalardan toplam yüz adet alınmıştı İtalya’dan. Keşke zamanında çok daha fazla alınsalardı ve filoya bunların mafsallı modellerinden de eklenseydi. Meselâ 300 kısa ve 200 de körüklü olmak üzere toplam 500 araçlık dev

Gecesi karlı geçen bir sabahın hemen sonrasında Taksim Sular önü… Öğlene doğru onbuçuk-onbir civarı. Soldaki direğin üzerine raptedilen “Tramvay Mecburî Durak” ibâresinin altına iliştirilen minik teneke dikdörtgende “Kıt’a” yazmakta. Yani o nokta, tramvay hatları için bir ücret atlama noktası. Buradan itibaren hem Harbiye hem de Galatasaray yönüne devam edecek olan seyahatlerde, her bilete yirmişer para daha ilâve olacak. Yani yarım kuruş…

Akşama doğru saat altı civarları… Şapkalı teyzeler de eteklerini toplaya toplaya Haydarpaşa-Kadıköy akşam postasına yetişmeye çabalıyor olmalılar… Dikkat etmeleri gerek yalnız, yerdeki balıksırtı mozaik parkeler oldukça pis kaydırır ve vapuru yakalayayım diye telâşeyle koştururken insanı yerden havalandırıp Suiskelesi’ne kadar uçuruverir…

Eminönü transit tramvay istasyonuna girmek veya Köprü’ye katılmak için, geniş yayı dönen tramvaylar…

1963-64 seneleri arasında bir bahar günü öğleden sonra saat iki civarlarında, orta şiddette bir lodos eşliğinde Köprüüzeri’nde Eminönü’nden Karaköy tarafına yürüyenler ve aksi istikametten bize doğru gelenlerin arasından alınan bir fotoğraf bu…

O gün, poyrazla iniveren sağanak yağmur altında o tramvayda seyrüsefere dâhil olmak, İstanbullular için kimbilir ne kadar keyifli olmuştur.

Eminönü’ndeki Bahçekapı otobüs ve troleybüs peronları

Karagümrük’te Vasat Alipaşa Medresesi, hemen sağdaki bina… Sonradan Karagümrük Dispanseri olarak kullanıldı. İlkokuldayken yılda bir kere çift sıra halinde okuldan çıkarak sokak aralarından dispansere tırmanır, orada aşı olur, sonra da keyifle evlerimize geri dönerdik. Çünkü aşı olunca ertesi günü okul olmazdı.

Şehirhatları İşletmesi’nin 789 yolcu kapasiteli 1955 imalâtı “Beylerbeyi” vapuru, öğleden sonra ikindi vakitlerine doğru Beşiktaş iskelesine yanaşırken… Karşı kıyıda Üsküdar’ı belirleyen form açıkça seçilebilmekte. Tütün depoları civarı… Vapurun burnu kuzeye dönük. Bu saatte, köy tipi vapurlardan Eminönü yönüne geri dönen hiç olmazdı.

Yetmişlerin ilk çeyreği, Bebek otobüs ve troleybüs başdurakları. Geride tırmanmakta olan bayırsa, meşhur İnşirah Yokuşu… Kıvrıla dolana Etiler’e kadar çıkıp Nisbetiye Caddesi’ne raptolacak. Mozaik parke kaplıydı zemini, araçların lâstikleri yolu daha rahat kavrasın ve yağmurda çamurda, karda kışta geriye kaymasın diye.

Karaköy meydanı ve çarşılı yaya altgeçit inşaatına ait çıkışların inşaı… 1964’ün ilkbaharında başlatılan çalışmalar, kentin kalbi sayılan kıymetli ve bir o kadar da yoğun olan bu kavşakta yeraldığı için oldukça hızlı bir tempoyla ilerliyor ve nihayet 5 Temmuz 1965’de törenle hizmete giriyor. Şehirde o yıllarda vücut bulan birkaç yaya altgeçidinden “ilk”i.