Recâizâde Mahmut Ekrem Bey Yalısı, İstinye

Köybaşı Caddesi İstinye koyundaki bu ünlü yalıyı yaptıran, Beykoz Şişe Fabrikası ustabaşısı Mösyö Pigeon’du. Recaizade Mahmud Ekrem Bey yalıyı adı geçenden satın alarak bazı ilavelerle daha da zarif bir görünüm kazandırdı ve buraya yerleşti.

Yeniköy yalı sırasının en başında, İstinye İskelesi’nin yanında, iskele istikametinden itibaren selamlık, harem ve müştemilat olmak üzere kahverengi ahşap üç ayrı binadan oluşan yalı ince bir zevkle döşenmişti. 1900’e doğru Ekrem Bey hafiyelerin Yıldız’a verdikleri bir jurnal sonucunda boşaltmak zorunda kaldı.

Tanzimat ve Servet-i Fünun edebiyatlarının gelişme dönemine rastlayan o yıllarda bu yalı âdeta bir edebiyat kulübü gibiydi. Devrin şairleri, edipleri sıkça gelmekte, edebi meclisler düzenlenmekteydi.¹

Cenap Şehabettin, Tevfik Fikret, Halit Ziya Uşaklıgil gibi devrin genç ediplerini destekleyerek Edebiyat-ı Cedide’nin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Araba Sevdası, Nijat Ekrem, Yadigar-ı Şebab, Pejmurde, Name-i Seher, Afife Anjelik gibi eserlerinin yanında, çocukları Piraye, Nejat, Emced ve Ercüment de bu yalıda dünyaya gelmiştir.²

Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Kurulu tarafından 1971 yılında 123 koruma no ile tescil edilen yalı, daha sonra II. Abdülhamit’in lalası Hacı Mahmut Efendi, Cemil Paşa, Ticaret Nazırı Kabulî Paşa, Süleymangil Ailesi ve Hancıoğlu Ailesi tarafından kullanılmıştır.

¹ Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, c. 8.

² Mahmut Sami Şimşek, İstanbul’un 100 Yalısı, İBB Kültür A.Ş.