Soğmatar
- Tür: Antik Kent, Höyük, Ören Yeri
- Kültür: Bizans, Roma, Süryani
- Yüzyıl: 2. yy, MÖ 50. yy
- Bölge: Türkiye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Şanlıurfa, Eyyübiye
Şuayb Antik Kenti’nden 15 km. sonra Soğmatar Antik Kenti’ne varılır. Burası, Harran’a ise 53 km. mesafededir. Roma dönemine (M.S. 2. yüzyıl) tarihlenen bölge, Abgar Krallığı döneminde Harranlıların Tektek Dağları bölgesinde; ay ve gezegen tanrıları için tapındıkları bir kült merkezi olduğu bilimsel olarak tespit edilmiştir. Soğmatar kült yerinde; Ay tanrısı Sin’e tapınılan bir mağara (Pognon Mağarası), yamaçlarında yer yer tanrı kabartmalarının ve zemine kazılmış yazıtların olduğu bir tepe (Kutsal Tepe), 6 adet kare ve yuvarlak planlı mozole (Anıt Mezar), iç kale ve ana kayaya oyulmuş çok sayıda kaya mezarı bulunmaktadır.
Soğmatar özellikle M.S. 165 yıllarında Partların (İranlılar) Urfa bölgesine yaptıkları yoğun saldırılardan dolayı bölgeden kaçan halk tarafından kurulmuş ve İslam Dönemi’ne kadar kült merkezi özelliğini korumuştur. Şuayb Şehri yerleşimindeki insanların Soğmatar’ı mezarlık ve ibadet yeri olarak kullandıkları Sogmatar’da bulunan bazı dinsel motiflerin bulunmasından anlaşılmaktadır.
Kente 80 kilometre mesafedeki Eyyübiye ilçesine bağlı Yağmurlu Mahallesi’nde yer alan antik kent, firavundan kaçan Hazreti Musa’nın yaşadığı yer olarak kabul edilmektedir.
Köy içerisindeki kuyulardan birinin Musa Peygamber’in mucizevi asası tarafından açıldığına inanılırken, halk arasında Şuayip Peygamber’in de bu bölgede Hazreti Musa ile buluştuğu anlatılmaktadır.
Köyün ortasında yer alan Kalkolitik döneme kadar tarihlenen höyük, Soğmatar’ın milattan önceki dönemlerde kurulduğunu ve tepedeki duvar ile burç kalıntıları, höyüğün uzun yıllar kale olarak kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Çok sayıdaki kaya mezarı ile kesme taşlardan yapıların göze çarptığı oldukça geniş bir alana yayılan antik kentin, surlarının yer yer izleri görülmektedir.