Hatice Usta Camii, Fatih

Balabanağa Mahallesi Darülfünun Caddesi’nde şimdi yerinde karakol bulunan yapının olduğu yerde Hatice Usta Camii ve Çeşmesi vardır.

Burada, banisi Hatice Usta olan; cami, çeşme ve mektepten mürekkep bir camia vardır. Yapı manzumelerinin arkasında Yahnikapanı Sokağı bulunur. 1944 tarihli Encümen dosyasında cami, çeşme ve mektepten bahsedilirken sokağa adını veren Defterdar Abdülkerim Paşa’nın; tahsili zamanında Beyazıt İmareti’nde yemek yerken şiddet-i hücumundan “Yahnikapan” diye anılması sebebiyle mahalle de aynı şöhretle yâd olunur.

Cami, I. Sultan Mahmud devrinde (18.yy.) Türk sanatında vuku bulan bir değişme sitilini taşımaktadır. Cami zemini kadim kemerli bodrum olup cami fevkânî (iki katlı) olarak yapılmıştır. Cami binasının mimarî hususiyette emsali binalardan daha fazla ışık tevziatı (dağıtılma) verilmiş olmasıdır. Bina yonma taşından yapılmıştır. Bina 1944 yılına ait Encümen arşivindeki fotoğrafa göre harabe haldeyken, 1956 tarihinde çeşme ile beraber yıkılmış, yıkım sırasında Revnakoğlu son görüntülerini fotoğraflamıştır. ¹

1945 yılına kadar ibadete açık olan ve diğer adı da Yahni Kapanı Camii olan Hatice Usta Mescid’inin bâniyesi Daru’s-Saade Ağası Maktül Beşir Ağa’nın câriyelerinden Hatice Usta’dır.

Eser uzun süre harap durumda iken 1956 yılında yıktırılıp yerine Elektrik İdaresi binası yaptırılmıştır. 2012 yılından bu yana İSTED tarafından yapılan çalışmalar ve girişimler sonucunda, eser ilgili kurul tarafından 2018 yılında tescil edilmiştir.²

—–

¹ Prof. Dr. Mustafa Koç, Revnakoğlu’nun İstanbul’u, c.4, Fatih Belediyesi Kültür Yayınları, 2021.

² Beyazıt Hatice Usta Mescidi – İSTED