Mustafa Kemal Paşa Mahallesi, Kumbaşı sokakta bulunan yapı tescilli kültür varlıkları arasında yer almaktadır.  S. Eyice tarafından 1948 yılında tespit edilip yayınlanmıştır (Eyice 1949, 38).

22.50 x 12.50 m. boyutlarındaki kilise kalıntısı kapalı yunan haçı planlı, tek narteksli ve üç apsislidir. Tespit edildiği dönemde fidelik olarak kullanılan alan Cumhuriyet Dönemi’nde park haline getirilmiştir. Yapının günümüze güney yan nef ile narkets kısmının güneybatı köşesi ulaşmıştır (Ermiş 2009, 103-104).

Kilisenin tuğla-taş almaşık düzende inşa edilmiştir. Yapının içindeki ayaklarda bir sıra taş, dört sıra tuğla düzeni olduğu belirtilmektedir. Naos, dört sütunun taşıdığı kubbeyle örtülü kare mekan, beşik tonozlu haç kolları ve köşe hücrelerinden oluşmaktadır. Tespit edildiği dönemden günümüze kadar ki süreçte oldukça tahribata uğrayan kilisenin bezemeleri ile ilgili sağlıklı veriler mevcut değildir. Kilisenin tarihi ile ilgili olarak farklı araştırmacılar tarafından öneriler getirilmiştir. Ortak kanı kilisenin tarihinin 11.-13. yüzyıllar arasına inşa edilmiş olabileceğidir (Ermiş 2009, 104-113).

Kaynakça

Ermiş 2009 – Ü.M.Ermiş, “İznik ve Çevresi Bizans Devri Mimari Faaliyetinin Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Bölümü (İstanbul).

Eyice 1949- S. Eyice, “İznik’te Bir Bizans Kilisesi”, Türk Tarih Kurumu Belleten, XIII / 49, 37-51.

✶ Medya