1869’da bölgeyi inceleyen Felix Kanitz, Kutlofça’da iki minâre gördüğünü yazmış, câmilerin isimlerini bildirmemiştir. Birbirine olan uzaklığı yaklaşık 200 m olan iki câmiden Yukarı Mahalle’de yer alan ve günümüze harap hâlde olan Asker Câmii (Mahalle-i Bâlâ / Yukarı Mahalle Câmii), Osmanlı-Rus Savaşları sırasında bölgeden geçen askerlerin ibâdet ettiği bir mekân olmasından dolayı halk arasında bu isimle anılmıştır. Aşağı mahallede yer alan câmi ise günümüzde Cherkovna ile Verenishka sokaklarının kesişiminde yer almaktadır. Bu câmi, Mayıs 1879’da Rus vâli tarafından minâresi (Sofya’daki câmilerde olduğu gibi) bir gecede yıktırılıp ikonostasis eklenerek Aziz Kiril ve Metodi ismiyle kiliseye dönüştürülmüştür. Kilise olduktan sonra ilk defa 1898’de onarılan yapının câmi hâlindeki düz ahşap çatısı kaldırılarak üçgen alınlıklı beşik çatı hâline getirilmiş, doğu cepheye apsis eklenmiş ve mimarîsi tümüyle değiştirilmiştir. 14 Ekim 1898’teki âyinle yeniden açılmıştır. Çan kulesi ise 1936’da yapının güneybatı köşesine eklenmiştir. 1959’da tekrar onarılan kilise batı yönüne yapılan ilâvelerle genişletilmiştir. Bu onarımdan sonra freskler, 1960’larda Profesör İliya Pefev tarafından yapılmıştır. Günümüzde de kilise olarak faaliyet gösteren yapı, eski câminin beden duvarları kullanılarak dönüştürüldüğü için kıble yönündedir. Kilisenin kuzey cephesindeki pencere boyutları ve yerleşimine bakarak, eski yapı ile sonradan eklenen bölümler ayırt edilmektedir. Buna göre; kiliseye dönüştürülen câminin hariminin yaklaşık 13 x 13 m ölçülerinde kare planlı bir yapı olduğunu tahmin ediyoruz. Mevcut kilise ise dıştan yaklaşık 13 x 22 m boyutlarında dikdörtgen planlı bir binâ olup ana girişi batı yönündedir.[1]

Kaynak:

[1]Mehmet Emin YILMAZ. Kiliseye Çevrilen Türk Eserleri 1-2-3 / The Turkish Monuments Converted into Churches 1-2-3 / Genişletilmiş İkinci Baskı, Türkçe-İngilizce, YTB Yayınları Ankara-2023. s.126.

✶ Kaynaklar