Nikomedia Nekropol Alanı

2017 yılı Nisan ayında Kocaeli İzmit İlçesi, İSU Genel Müdürlüğü’nün (İzmit Su ve Kanalizasyon İdaresi) bulunduğu alanda, bir binanın temel inşaatı sırasında arkeolojik maddi kültür kalıntılarına rastlanmıştır. Akabinde bu alanda Kocaeli Müzesi Müdürlüğü başkanlığında bir kurtarma kazısı gerçekleştirilmiştir.

2017-2019 yılları arasında sürdürülen kurtarma kazılarında bir nekropolis duvarının çevrelediği alanda, in situ halinde, biri yazıt taşımayan 5 lahit, 51 kiremit mezar ile 2 amphora mezar ile birlikte; 99 adet sikke, 12 adet pişmiş toprak eser, 8 adet cam eser, 2 adet metal eser, 2 adet taş eser ve 1 adet bronz idol ele geçmiştir. Keşfedilen yeni nekropolis alanı, kent kapısına yaklaşık olarak 700 metre mesafede, deniz seviyesinden yaklaşık 6-8 metre yukarıda teraslanmış bir alanda yer almaktadır. Nekropolis, Geç Roma-Erken Bizans özellikleri gösteren bir taş örgüsüne sahiptir ve bu duvar yaklaşık 11 metre uzunluğunda, doğu istikametinde 60-80 santimetre genişliğindedir. Bu duvarın varlığı, 1972’de kazı alanına yakın bir mevkiide bulunmuş bir başka lahitten bilinmektedir. Duvarın içerisinde yer alan lahitlerden dördünün de yazıtları güneye bakmaktadır; bu da kente giriş yolunun nekropolis’in güneyinden geçtiğini göstermektedir. Yazıtlar ve ele geçen arkeolojik materyaller nekropolis alanının MS 2.-4. yüzyıllar arasında yoğun olarak kullanıldığını göstermektedir.

Yazıtlı lahitlerden biri Latince olup İmparator Diocletianus veya Büyük Constantinus’un protector divini lateris yani “imparator koruması” Tziampo’nun askerî kariyeri ve kökenine ilişkin önemli bilgiler sağlamaktadır. Yazıttan Dacia (Romanya) kökenli olduğunu öğrendiğimiz Tziampo, Geç Antikçağda Bithynia Bölgesi’nde sık rastladığımız yüksek rütbeli Romalı askerlerden birisidir. Tziampo söz konusu lahdi oğlu Severus ile adını yazmadığı eşine yaptırmıştır; ancak yapılan incelemeler sonucunda lahdin içindeki iki iskeletin Tziampo ile eşine ait olduğu anlaşılmıştır. Her ne kadar yazıtta adı geçse de lahitte oğlunun iskeletine dair bir veriye rastlanmamıştır. Büyük bir olasılıkla Tziampo bu mezarı aile bireyleri için kendisi henüz yaşarken yaptırmış; ancak aile bireylerinden sadece ikisi ölümlerinden sonra bu lahdin içine yerleştirilmiştir.

Yazıtın ilginç noktalarından biri şimdiye kadar adı ne antik edebi metinlerden ne de yazıtlardan bilinen “Pieucens Bölgesi”nden ve içinde yer aldığı “Dacia Minor Eyaleti”nden söz etmesidir. Bu yazıt ile birlikte ilk kez adı bilinmeyen bir bölge ile Roma eyaleti belgelenmektedir.

Aktüel Arkeoloji – İmparator Diocletianus veya Constantinus’un Koruması Tziampo ve Eşinin Mezarı