Veli Bey Hamamı, Budapeşte

Veli Bey Hamamı, Sokullu Mustafa Paşa tarafından, 1572’de Budin kentinin surları dışında, şifalı su kaynağı bulunan bir bölgede inşa edilmiştir. Budin’in en büyük hamamı olan bu yapı, Gerk haçı planı üzerine ve pek büyük kubbeli olarak, yeşilimsi kumtaşından yapılmıştır. Düzenli kare planlı olup, ortasında sekiz köşeli havuzu bulunmaktadır. Sekiz köşeli yerlerdeki duvarlarda başlıklı mukarnaslar bulunan yapı, simetrik bir plana sahip olmakla beraber, 4 salonun (keselenme, buharlanma ve dinlenme salonları) ancak ikisi aynı yapıdadır.¹

Evliya Çelebi Veli Bey Ilıcası hakkında; “Gül Baba ile Baba Miftah Sultanların yanında büyük yapılar ile bezenmiş ve türlü türlü kubbeler ile döşenmiş meşhur bir ılıcadır. 8 adet Havarnak kemeri üzerinde ve 8 köşe sağlam duvar üzerinde yapılarını tamamı baştan başa ibretlik kırmızı kiremit ile örtülü kırmızı bir kubbedir. Bu yüksek kubbenin ortasında Şafii mezhebi üzere ona on temiz bir havuzdur ki temiz su ile dolu olup her tarafından beyaz mermer arslan ağızlarından saf sıcak sular gece gündüz bu büyük havuza dolmaktadır. Ve bir halvette de bir küçük havuzu vardır, ama bu çok sıcaktır. Değme adam girmeye tahammül edemez, tâ bu mertebe sıcaktır.” demektedir.²

Veli Bey Hamamı, günümüzde hala kullanımda olan hamamlardan biridir. Hamam 2010’lu yıllarda ojinal plan tipine sadık kalınarak restore edilmiştir. Restorasyon sırasında hamamın orjinal taş zemini ve orjinal su boruları korunmuş ve transparan örtü sistemi kullanılarak tarihi dokunun sergilenmesi sağlanmıştır.³

—–

¹ József Molnár, Macaristan’daki Türk Anıtları, Türk tarih Kurumu Yayınları, 1993.

² Seyit Ali Kahraman, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 6. Kitap, Yapı Kredi Yayınları, 2010.

³ Tansu Doğan, Macaristan Budin ve Peç Şehirlerinde Bulunan Osmanlı Hamamları ve Korunma Durumları, Journal of Arts, c.4, 2021.