Osmanlı İmparatorluğu دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye
1299-1922
Bayrak (1844-1922) Arma (1882-1922)
Slogan دولت ابد مدت Devlet-i ebed-müddet
Marş (çeşitli)
Sultan IV. Mehmed döneminde batıdaki en geniş sınırlarıyla Osmanlı İmparatorluğu
İmparatorluğun 1920'deki sınırları
Başkent	Söğüt (1299-1335) Bursa (1335-1365) Edirne (1365-1453) Kostantiniyye (1453-1922)
Resmî diller	Osmanlı Türkçesi
Yaygın diller	Farsça (klasik dönemde edebiyat dili) Fransızca (Tanzimat döneminde edebiyat ve eğitim dili) ve diğer
Resmî din	Hanefi fıkhına ve Mâtürîdî itikadına bağlı Sünni İslam
Demonim	Osmanlı
Hükûmet	Mutlak monarşi (1299-1876; 1878-1908; 1920-1922) ve Hilâfet (1517-1924) Meşrutiyet (1876-1878; 1908-1920)
Padişah
• 1299-1326	Osman Gazi (ilk)
• 1918-1922	VI. Mehmed (son)
Halife
• 1517-1520	I. Selim (ilk)
• 1922-1924	Abdülmecid Efendi (son)
Sadrazam
• 1320-1331	Alâeddin Paşa (ilk)
• 1920-1922	Ahmed Tevfik Paşa (son)
Yasama organı	Meclis-i Umûmî
• Atanan meclis	Meclis-i Âyan
• Seçilen meclis	Meclis-i Mebûsan
Tarihçe
• Kuruluş	1299
• Fetret Devri	1402-1413
• İmparatorluğa dönüşüm	29 Mayıs 1453
• Lale Devri	1718-1730
• I. Meşrutiyet	1876-1878
• II. Meşrutiyet	1908-1920
• Bâb-ı Âli Baskını	23 Ocak 1913
• Mondros Mütarekesi	30 Ekim 1918
• Saltanatın kaldırılması	1 Kasım 1922
• Hilâfetin kaldırılması	3 Mart 1924
Yüzölçümü
1451[1]	690.000 km2 (270.000 sq mi)
1521[1]	3.400.000 km2 (1.300.000 sq mi)
1683[1][2]	5.200.000 km2 (2.000.000 sq mi)
Nüfus
• 1451[1]	6.500.000
• 1521[1]	11.692.480
• 1683[1][2]	30.000.000
• 1912[3]	24.000.000
Para birimi	Akçe, para, sultani, kuruş, Sikke-i hasene, lira
Öncüller Ardıllar Anadolu Selçuklu Devleti Anadolu beylikleri Bizans İmparatorluğu Bosna Krallığı İkinci Bulgar İmparatorluğu Sırp Despotluğu Macaristan Krallığı Hırvatistan Krallığı Memlûk Devleti Hafsîler Malta Tilimsan Krallığı Trabzon İmparatorluğu Samtshe Atabeyliği Mora Despotluğu Zeta Prensliği Türkiye Yunanistan Kafkasya Genel Valiliği Bosna-Hersek Sırbistan Prensliği Arnavutluk Geçici Hükûmeti Romanya Krallığı Bulgaristan Prensliği İEDTY Irak Mandası Hicaz Krallığı Fransız Cezayiri Britanya Kıbrısı Fransız Tunusu İtalyan Libyası Kuveyt Şeyhliği Yemen Mütevekkili Krallığı

Osmanlı İmparatorluğu veya Osmanlı Devleti (Osmanlıca: دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه, romanize: Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye),^[4][5] Oğuz Türklerinden^[6] Osman Gazi'nin kurduğu Osmanoğlu Hanedanı'nın hükümranlığında varlığını sürdürmüş çok uluslu Sünni Müslüman devlet. Bugünkü Türkiye'nin Bilecik ilinin Söğüt ilçesinde kurulmuş bir beylik iken, 1453 yılında II. Mehmed'in İstanbul'u fethedip Bizans İmparatorluğu'na son vermesiyle imparatorluk hâline gelmiştir. En geniş sınırlarına 1683 yılında ulaşmış;^[7] Orta Avrupa'nın bir bölümü ile Balkanlar'ın tamamı, Kuzey Afrika'nın bir bölümü, Hicaz, Mezopotamya, Kafkasya'nın bir bölümü ve Anadolu üzerinde hâkimiyet kurmuştur. 1699 yılında Karlofça Antlaşması sonrası gerilemeye başlamış ve 1922 yılında saltanatın kaldırılması ile birlikte yıkılmıştır.

Osmanlı Devleti'nin bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkması yaygın kabule göre 1299 yılında olmuştur. Ancak Prof. Dr. Halil İnalcık ve bazı diğer akademisyenler, Osmanlı Devleti'nin 1299'da Söğüt'te değil 1302'de Yalova'da Bizans'a karşı yaptığı Koyunhisar Muharebesi sonrasında devlet niteliğini kazandığını iddia ederler.^[8][9] İstanbul ile sınırlı bir şehir devletine dönüşmüş olan Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nu yıkmış, bazı tarihçilere göre bu Yeni Çağ'ı başlatan olay olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu gücünün doruğunda olduğu 16. ve 17. yüzyıllarda üç kıtaya yayılmış ve Balkanlar, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın büyük bölümünü egemenliği altında tutmuştur. Ülkenin sınırları batıda Cebelitarık Boğazı ve doğuda Hazar Denizi ve Basra Körfezi'ne, kuzeyde Avusturya, Macaristan ve Ukrayna'nın bir bölümüne ve güneyde Sudan, Eritre, Somali ve Yemen'e uzanmaktaydı.^[10] Osmanlı İmparatorluğu 29 eyaletten ve özerklik tanınmış olan Boğdan, Erdel ve Eflak prensliklerinden oluşmaktaydı. Devlet zaman zaman denizaşırı topraklarda da söz sahibi olmuştur. Atlantik Okyanusu'ndaki kısa süreli toprak kazanımları Lanzarote^[11] (1585), Madeira (1617), Vestmannaeyjar^[12] (1627) ve Lundy^[13] (1655) bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Gaza ve cihat anlayışıyla^[14] sürekli genişleme eyleminde bulunan devletin hâkimiyeti altındaki topraklarda yaşayan halklar zaman zaman toplu ya da yerel ayaklanmalar ile Osmanlı iktidarına karşı çıkmışlardır. Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi yapısında ve hukuk kurallarının oluşumunda İslam dininin belirleyici bir rol oynaması, Osmanlı İmparatorluğu'nun "İslam devleti", dolayısıyla bir "din devleti" olarak nitelenmesine neden olmuştur.^[15]

Osmanlı İmparatorluğu dönemi; Osmanlı Hanedanı'nın^[16] ve saray erkanının, Rum kadınlarla ve Slav Hristiyan halklardan (Sırplar, Bulgarlar, Ukraynalılar gibi) kadınlarla evlilik yapması,^[17][18] iskan politikası sebebiyle devşirilen Hristiyan çocukların Türk-İslam örf ve gelenekleri ile yetiştirilip yeniçeri ordusuna ve devlet kurumlarına alınmasıyla beraber,^[19][20][21] Türk tarihinin Roma-Doğu Roma tarihi ile kaynaştığı dönem olarak görülür.^{[22][23][24][25]} Arnold Joseph Toynbee gibi bazı tarihçiler Türkiye'nin tek ardıl devlet sayılması gerektiğini savunurlar.^[26]

Türkiye Büyük Millet Meclisi 3 Mart 1924'te Osmanlı Hanedanı'nın Türkiye'den sürgün edilmesi kararını aldı. Günümüzde hanedan ile soy bağı olanların bir kısmı Türkiye'de, bir kısmı ise yurt dışında değişik ülkelerde yaşamaktadır.^[27][28]

1. ^ ^{a b c} Rein Taagepera (Eylül 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly. 41 (3): 498. doi:10.1111/0020-8833.00053. JSTOR 2600793. 19 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 
2. ^ Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (Aralık 2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of World-Systems Research. 12 (2): 223. ISSN 1076-156X. 20 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
3. ^ Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Greenwood Publishing Group. s. 59. ISBN 978-0-275-97888-4. 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 
4. ^ Ekmeleddin İhsanoğlu (2004). Osmanlı askerlik literatürü tarihi. İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi. s. 741. 
5. ^ "Osmanlı banknotu". 28 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010. 
6. ^ "Osman Gazi". atilim.edu.tr. Erişim tarihi: 21 Nisan 2009. 
7. ^ "East-West Orientation of Historical Empires and Modern States" (PDF). Journal of World-Systems Research. Aralık 2006. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020. 
8. ^ "Prof. İnalcık: Osmanlı 1302'de kuruldu". 27 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009. 
9. ^ Bilim.org - ""Osmanlı İmparatorluğu Söğüt'te değil Yalova'da kurulmuştur". 28 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 23 Mayıs 2009 tarihinde erişilmiştir.
10. ^ "Osmanlı İmparatorluğu'nun En Geniş Sınırlarını Gösteren Harita". 23 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2009. 
11. ^ "Directholidays - Lanzarote". 20 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2009. 
12. ^ "Discover South Iceland - Vestmannaeyjar". 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2009. 
13. ^ "Lundy". tripatlas.com. 26 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2009. 
14. ^ Stone, Norman "Turkey in the Russian Mirror" pp. 86–100 from Russia War, Peace and Diplomacy edited by Mark & Ljubica Erickson, Weidenfeld & Nicolson: London, 2004 0-297-84913-1.
15. ^ Demir, Hande Seher (2013). "Klasik Dönem Osmanlı Devleti'nde Din-Devlet İlişkilerinin Laiklik, Sekülerizm, Teokrasi ve Din Devleti Sistemleri Kapsamında İncelenmesi". Ankara Barosu Dergisi. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2013. 
16. ^ "Osmanlı padişahları listesi". 1 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2014. 
17. ^ "Osmanlı padişahlarının nikâhlanması". 18 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2014. 
18. ^ "Osmanlı Hanedan Evlilikleri Üzerine Bazı Notlar" (PDF). Tarih Okulu Dergisi (TOD), XV. 2013. ss. 57-89. 20 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014. 
19. ^ 10. Sınıf Tarih Ders Kitabı. MEB. 2009. ss. 30-55. ISBN 978-975-11-3213-0. 
20. ^ "Devşirme". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2014. 
21. ^ "Osmanlı Müesseseleri, Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış / Prof. Tayyib Gökbilgin". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2014. 
22. ^ "Neither Muslims nor Zimmis: The Gypsies (Roma) in the Ottoman State" (PDF). 
23. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2014. 
24. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2014. 
25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2014. 
26. ^ E. J. Brill (1974). "The Ottoman state and its place in world history". Brill Academic Publishers. ss. s. 18. 
27. ^ "Sürüldüler ama bitmediler". turkiyegazetesi. 10 Mart 2013. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
28. ^ "Osmanlı Hanedanı dört kıtada yaşıyor". milliyet. 15 Temmuz 2010. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.