Daskyleion Kaya Mezarı

Buluntular arasında dikkat çeken bir detay, unguentariumun üzerinde yer yer tekstil parçacıklarının korunmasıdır. Daldırma firnisli bu unguentarium form açısından MÖ 3. yüzyılın ortalarına tarihlendirilmektedir.

Daskyleion Kaya Mezarları
Özgün Kasar

Akrodaskyleion’un doğusunda kalan alçak tepe üzerinde, bugünkü Ergili Mahallesi içinden geçerek Manyas’a doğru devam eden yolun hemen kenarında 2014 yılında kayaya oyulmuş bir nekropol alanı tespit edilmiştir. Bu alanda ilk olarak bir kaçak kazı çukurunda başlanan temizlik çalışmaları, soyulmuş bir mezarın açığa çıkarılması ve burada jeofizik çalışmaları ile devam etmiştir. Jeofizik çalışmalarının ışığında ikincisine göre daha küçük ölçekte inşa edilmiş ilk kaya mezarının hemen doğusunda kazı çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışmalarda meyvesini vermiş ve aynı alanda ikinci bir kaya mezarı açığa çıkarılmıştır.

Kaya mezarı II hem mimarisi hem de buluntuları ile dikkat çekicidir. Mezara giriş, ortasında uzunlamasına bir kanal bulunan 9 m’lik dromosla sağlanır. Bu kanal mezar odası kapısından dromosun hemen hemen başlangıcına kadar devam eder. Dromos kazısı sırasında olasılıkla MÖ 5. yüzyıla ait pişmiş toprak lahit parçaları ile bir mobilya ayağına ait tunç kaplama açığa çıkarılmıştır. Mezarın kayaya oygu üçgen alınlığı vardır. Mezar odası kapısı yekparedir ve kapı yuvanın içine oturtulmuştur. Daha önceden soyulmadığı anlaşılan mezar, ölü hediyeleri ile birlikte in situ olarak korunmuştur.

Mezarda kaya oyulmuş aslan pençesi ayaklı, baş kısımları yastıklı iki kline yer alır. Volütlü yastıklı klinelerin erken örnekleri Klasik Çağ’da Lydia tümülüslerinde karşımıza çıkar. Ancak Daskyleion mezarlarında volütlü yastıklı kline olarak Kaya mezarı II örnekleri bir ilktir. Bu alanda iki klinenin varlığı yapının bir aile mezarı olduğuna işaret eder. Ancak mezar odasına girildikten sonra batı klinenin işlendiği ancak hiç kullanılmadığı anlaşılmıştır. Mezar iki birey için planlanmış ancak son anda mezara tek gömü yapılmıştır.

Mezarda klinelerin haricinde ayakları toynak biçimli iskemleler ve masa yine kaya oyularak şekillendirilmişlerdir. Mezar odası bırakılan eşyalar yalnızca kuzeyde yer alan kline üzerine doğu-batı doğrultulu yatırılan ölünün yanında ve iskeletin üzerinde ele geçmiştir. Ölünün sol elinin hemen yanına kını içerisinde bırakılmış bir çelik hançer, ölünün olasıkla göğüs kısmına yerleştirilmiş pişmiş topraktan üzerleri altınla kaplamalı bir diademe ait kör boncuklar ile tunçtan defne yaprakları, yine pişmiş topraktan boncuk formlu üzerlerinde herhangi bir deliği olmayan sayısı 200’den fazla boncuk ve pişmiş topraktan bir unguentarium mezarın hediyeleridir. Mezara bırakılan ölü hediyelerinin bir kısmı Hellenistik Dönem’e ait Balkanlar’daki tümülüs mezar gelenekleri ile örtüşür. Özellikle kaya mezarında ele geçen sika tipli hançer, altın kaplamalı pişmiş topraktan diadem ve parçaları ve olasılıkla ölünün üzerindeki giysiye ait yine altın kaplamalı pişmiş toprak kör boncuklar bu geleneğin Daskyleion’daki yansımadır. Hellenistik Dönem özellikleri taşıyan mezar mimarisi ve hediyeleri buradan ele geçen unguentariumun MÖ 3. yüzyılın ortasına tarihlenmesiyle bu dönemde Daskyleion’da yeni bir ölü gömme biçimine işaret etmektedir. Ayrıca dromos iç dolgusu içinde ele geçen MÖ 5. yüzyıla ait lahit parçaları, Daskyleion’da Klasik Çağ’da bir başka ölü gömme geleneğinin varlığını tanıtlar.

Aktüel Arkeoloji – Daskyleion