Fatih Merkez Rüşdiyesi

Tanzimat sonrası yeniden yapılanma sürecinde açılan onuncu rüşdiye mektebi olup, H. 1272 M.1855/1856 tarihinde faaliyete başlamıştır.¹

Fatih Camii’nin Boyacıkapı çıkışında yol üzerinde sol tarafta, Darüşşafaka Caddesi’nden Başmüezzin Sokağı’na dönülen yerde 2-4 ve 26A numaralı binanın alanında ve sokak ortasında eskiden Fatih Merkez Rüşdiyesi vardı. Bu ortaokulun dört de ibtidaî sınıfı vardı, mektebin talebe sayısı 738’di. Osmanlı Devleti’nin ve Türkiye Cumhuriyeti’nin mülkî erkânından birçok şahsiyetin, bilhassa Mehmet Akif Ersoy merhumun yetiştiği bu rüşdiye, 1918 Fatih yangınından geriye bir fiziki iz bırakmadan kaybolup gitti, günümüzde yerinde konut vardır. Nedense, Fatih’te bu civarda var olan iki rüştiyeden biri olan Mehmet Akif’in okuduğu bu rüşdiyeyi, Fatih’te ayakta duran Fatih Askerî Rüşdiyesi (şimdi Fatih İmam hatip Ortaokulu) sanıyoruz.²

1291 (1874) de İstanbul’da 18 rüşdiye mektebi içinde 201 talebesi ve 10 muallimi ile Darülmaarif Rüşdiyesi’nden sonra ikinci geliyor idi; 1319 (1901-1902) de ise 694 talebesi ve 15 muallimi ile 21 rüşdiyenin en başında idi.³

Abdullah Frères fotoğrafına göre, binanın bir dönem dilsiz mektebi olarak faaliyet gösterdiği anlaşılmaktadır. (Fotoğraf 3)

Sağır ve dilsizlerle ilgili araştırma makalesinde, bu binada eğitim yapıldığına dair bir kayıt bulunmamakta, makalenin sonuç bölümünde sağır ve dilsiz mektepleri hakkında; “Okul için tahsis edilen müstakil binanın bir türlü bulunamaması veya inşa edilememesi nedeniyle okulun, çeşitli okullar içerisinde bazen bir, bazen birkaç sınıf tahsis edilmek suretiyle adeta seyyar bir okul olarak eğitime devam etmesine sebep olmuştur.”⁴ İfadesi yer almaktadır. Eğer Abdullah Biraderlerin çektiği fotoğrafta bir tashih veya yazım hatası yoksa Fatih Merkez Rüşdiyesi’nde de sağır ve dilsizlerin eğitimi için sınıf açıldığı kabul edilebilir. (E.M.)

—–

¹ Fatma KAYA DOĞANAY, Tanzimât’tan Cumhuriyet’e Rüşdiye Mektepleri

² Prof. Dr. Mustafa Koç, Revnakoğlu’nun İstanbul’u, c.2, Fatih Belediyesi Kültür Yayınları, 2021.

³ Reşat Ekrem Koçu, İstanbul Ansiklopedisi, c.10, T.C. Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, 1993.

⁴Ramazan GÜNAY, Halil İbrahim GÖRÜR, Osmanlı Devleti’nde Sağır, Dilsiz ve A’mâ Mektebi, Tarih Araştırmaları Dergisi, c. 32.