Mimar Ayas Camii

Horhor Caddesi’nin köşesinde, Amcazade Külliyesi’nin önünde, trafik ışıkları yerinde bulunmaktaydı. Mescid Fatih ve Sultan II. Bayezid devri mimarlarından Mi’mar Ayas tarafından 1467 yılında yaptırılmıştır. Cami kesme taştan ve tek sağır kubbeli olarak yapılmıştır. Cami, 1956’da gerçekleştirilen yol açına çalışmalarında yeniden inşa edilmek bahanesiyle hiçbir iz bırakılmadan yıktırılmış, yeniden yapılmadığı gibi banisinin kabri de yok edilmiştir. Hafız Hüseyin Ayvansarayi’nin Hadikatü’l-Cevami adlı eserinde verdiği bilgilere göre minberini Kilari Mehmed Ağa koydurtmuştur. Caminin sokak köşesinde Osmaniye Camii’nin su terazisi yapılmıştır. Karşı köşesinde çeşme ve sebil vardır. Bu yapıların banisi de Canfeda Saliha Kadın’dır 57. Mi’mar Ayas; Fatih Sultan Mehmed ve Sultan II. Bayezid dönemi mimarlarındandır. Mimar Atik Yusuf Sinan’ın öğrencilerinden olup, saray mimarlarından biri olarak Fatih Camii’nin inşasında da görev yaptığı bilinmektedir. Atik Sinan’ın 1471 tarihindeki ölümünden sonra saray mimarı olarak çalışmalarını sürdürmüştür.

Sultan II. Bayezid dönemine ait yapıların inşasında da Mimar Kemâleddin ile birlikte çalışmışlardır. En tanınmış eseri, Saraçhanebaşi’nda kendi adını taşıyan bu camisidir. “Mi’mar Ayas Camii” veya “Saraçhanebaşı Mescidi” olarak bilinen ve günümüze ulanmamış olan bu yapıdan ayrı, Afyon Karahisar’da hicri 879, miladi 1475 tarihli bir camiye daha imza attığı bilinmektedir. Mi’mar Ayas Mescidi Mahallesi’nde Fatih’in inşa ettirdiği Saraçhane Çarşısı dışında Mi’mar Ayas tarafından mescidine vakıf için yaptırılan ve Beylik dükkânlar adıyla anılan 35 dükkân daha bulunmaktaydı. Bugün Dülgerzade Camii önünde yerleri elli kadar olan dükkân eski Mi’mar Ayas Camii Vakfı’na ait akarlardı. “İyas”, “İyaz” veya “İlyas” adları ile de bilinen Mimar Ayas; hicri 892, miladi 1487 tarihinde vefat etmiş ve Saraçhanebaşı’ndaki camisinin avlusuna gömülmüştür. Caminin niyaz penceresinde yer aldığı bilinen ve bugün Vakıf Eserleri Müzesi’n de bulunan kitabe, mimarın ölümünü tarihler: ”Cennet-mekân firdevs-âşiyân ve cealel cennetu misvahi Ebü’l-Feth Sultan Mehmed Han hazretlerinin mimarı sahibü’l-hayrât üstad Mimar Ayas merhumun ruhi içün ve cemi’ ehl-i iman ruhi içün rızaenlillahi teâlâ el-Fatiha”

Kaynak : https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/28440&ved=2ahUKEwioyNv63_P9AhXYhf0HHQosA5wQFnoECAoQAQ&usg=AOvVaw2gHOS95rwkrK6s8xuthGfN