El-Nuri Camii, 12. yüzyılın ikinci yarısında inşa edildikten sonra Musul’un Ulu Camii olarak kabul edilmiş, şehrin dini, kültürel ve toplumsal hayatında merkezi bir rol üstlenmiştir. Ancak 2014 yılında DEAŞ, caminin minaresine kendi bayrağını dikmiş, örgütün lideri de burada sözde hilafet ilan etmiştir. 2017’de geri çekilirken ise camiye patlayıcılar yerleştirilmiş ve yapı büyük ölçüde yıkılmıştır.

El-Nuri Camii’nin yeniden ihyası yalnızca bir mimari mesele değil, Musul’un kimliğinin ve hafızasının canlanması anlamına gelmektedir. Bu nedenle Irak hükümeti, yerel ortaklar ve uluslararası uzmanların iş birliğiyle 2018 sonbaharında hazırlık süreci başlatılmıştır. İlk aşamada alan mayınlardan temizlenmiş, tehlikeli malzemeler uzaklaştırılmış, ardından enkaz titizlikle elenerek yeniden kullanılabilecek parçalar ayrılmıştır. Irak Eski Eserler ve Miras Kurumu, kurtarılan mimari unsurları restore etmiştir.

UNESCO, caminin yeniden inşası için uluslararası bir yarışma düzenlemiş ve 2022 yılında Mısırlı bir ekip kazanan tasarımı Musul halkına tanıtmıştır. Bu süreçte halkın beklentisi, caminin özgün unsurlarının korunması ama aynı zamanda bazı iyileştirmeler yapılması yönünde olmuştur.

Hazırlık çalışmaları sırasında ise olağanüstü bir arkeolojik keşif yapılmıştır: Abdest için kullanıldığı düşünülen dört oda ortaya çıkarılmıştır. 12. yüzyıla tarihlenen bu odalar, 2021’de yapılan kazılar sırasında caminin 1940’larda yenilenen tabanının altında bulunmuştur. Kazılarda Atabegler dönemine ait sikkeler, seramik parçaları, kavanozlar ve taş işlemeler de gün yüzüne çıkmıştır.

Bu keşif, yeniden inşa projesine entegre edilmiştir. Irak Eski Eserler ve Miras Kurumu ile UNESCO, söz konusu odaların restore edilerek bir müze haline getirilmesi için çalışmalar yürütmektedir.