Boşnak Taş Camii, Kayserya

Kayserya Boşnak Taş Camii, 19. yüzyılın sonlarında Bosna-Hersek’in 1878’de Avusturya-Macaristan tarafından işgal edilmesinin ardından Osmanlı topraklarına göç eden Boşnak Müslümanlar tarafından inşa edilmiştir. Göç edenlerin önemli bir kısmı Mostar, Stolac ve çevresindeki Hersek şehirlerinden gelmişti. Levant bölgesine (Osmanlı Suriye Vilayeti) yerleştikten sonra muhacirler, kendi kökenlerini unutmamak için “Buşnak/Bushnak” soyadını yaygın biçimde kullanmaya başladılar. Bu soyadı günümüzde hâlâ Filistin, Ürdün ve diğer Arap ülkelerinde yaşamaktadır.

Boşnak muhacirler, Akdeniz kıyısındaki Kayserya kasabasına (bugün İsrail’de, Tel Aviv ile Hayfa arasında) yerleştiler. Burada kısa sürede nüfusun büyük bir bölümünü oluşturdular. Bir kısmı Osmanlı ordusuna bağlı asker olarak bölgeye getirilmişti. Köylerini düzenli biçimde kuran Boşnaklar, kimliklerini ve dinî aidiyetlerini göstermek için Hersek’teki camilere benzeyen iki cami inşa ettiler. Bunların en önemlisi, halk arasında Kayserya Boşnak Taş Camii olarak anılan mabed oldu. Bu cami, yalnızca ibadet yeri değil, aynı zamanda köyün sosyal ve kültürel merkeziydi.

1948’de İsrail Devleti’nin kurulması ve ardından gelen savaş sırasında Kayserya köyü tamamen yıkıldı. Boşnak camileri de bu süreçte tahrip edildi. Köyün Müslüman sakinleri Filistinlilerle birlikte sürgün edildi. Boşnakların bir kısmı Lübnan, Suriye, Ürdün, Mısır, Tunus ve Körfez ülkelerine göç etmek zorunda kaldı. Köy ve camiler ortadan kaldırılırken, geçmişe dair hatıra olarak yalnızca bir minare kalıntısı bırakıldı. Günümüzde caminin bazı duvar parçaları restoran ve dükkân olarak kullanılmaktadır.

Kayserya Boşnakları’nın torunları bugün özellikle Amman (Ürdün) başta olmak üzere farklı Arap ülkelerinde yaşamaktadır. “Buşnak” adı zamanla sadece etnik kökeni değil, Filistin’de “güzel, açık tenli kimse” anlamını da kazandı.