Bazı kaynaklara göre kale 1765 yılında inşa edilmiştir. Kale surlarının toplam uzunluğu 1300 m, kuzeydeki duvarın yüksekliği 4 m, güneydeki duvarın yüksekliği ise 8 m’dir. Kale duvarlarının kalınlığı 2.2 m’dir. Kalenin güney ve kuzey yönlerinde iki kapısı ve korunma amaçlı tasarlanmış kuleleri vardır.

Hanlık döneminde kalede han kendisi, ailesi ve akrabaları yaşıyordu. Şimdi “Şeki Han Sarayı” olarak anılan yapı, o zamanlar Divanhane idi. Ruslar 1819’da Şeki Hanlığını kaldırdıktan sonra, Divanhane’ye Şehir Mahkemesi (городской суд) adı verildi. 1819’dan sonra Rus askerlerinin kalede kalması için kışla ve diğer belirlenmiş binalar inşa edildi. 1828’de Ruslar hanın özel camisini küçük bir kiliseye çevirdiler. Şu anda kalede bulunan ve “Yuvarlak Tapınak” olarak adlandırılan yapı, Şeki rayonu topraklarındaki tek Ortodoks kilisesiydi. Nukha’da ölen Rus yetkililer bu kilisenin arkasındaki arsaya gömüldü. Raşit Bey Efendiyev yazdıklarına göre kalenin 4 köşesindeki 4 büyük yuvarlak takımyıldızı da Ruslar tarafından top atmak için yapılmış. 1895 yılında kaleye bir hapishane binası yapılmış ve 20. yüzyılın 60’lı yıllarına kadar amacına uygun olarak işlev görmüştür.

1867 yılında yayınlanan kaynakta Şeki Han’ın sarayından başka kalede Ortodoks kilisesi ve 14 yapının bulunduğu gösterilmektedir. 

Ancak 20. yüzyılın ortalarında uzmanlar kalenin çevresini incelediler ve cami dışında Şeki Han sarayı dışında kaleyle ilgili herhangi bir yapının korunmadığı sonucuna vardılar. 

Nukha Kalesi’nin adı Leo Tolstoy’un ünlü “Hacı Murat” öyküsünde de geçmektedir. Böylece Ruslara esir düşen Şeyh Şamil’in en yakın silah arkadaşlarından biri olan Hacı Murat 1851-1852 yıllarında bu kalede tutulmuştur.

✶ İlişkili Yerler