Tayma, Tebük
- Tür: Yerleşke
- Tema: UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi
- Kültür: Ahameniş, Arap, Babil, Roma
- Bölge: Suudi Arabistan, Tebük
- Durum: Erişilebilir
Tayma, Suudi Arabistan’ın Tabuk Bölgesi sınırları içinde, Tayma şehri yakınlarında yer alan ve UNESCO Geçici Liste’de “The Ancient Walled Oases of Northern Arabia” grubu içinde gösterilen en önemli arkeolojik merkezlerden biridir. Hicaz Dağları ile Büyük Nefud Çölü arasında konumlanan bu kadim oasis, Neolitik Dönem’den itibaren kesintisiz bir yerleşime sahne olmuş; erken Holosen’deki tatlı su gölü ve zengin yeraltı suları sayesinde ilk toplulukları kendine çekmiştir. MÖ 4.–3. binyıllarda inşa edilen ve 18 km uzunluğunda, 1000 hektarlık alanı çevreleyen devasa sur sistemi güçlü bir yerel yönetim ve kaynak organizasyonunu ortaya koyar.
Tunç Çağı’nda oasis tarımı, seramik üretimi ve Levant ile ticaret gelişmiş; yığma mezarlar ile dairesel ve dikdörtgen nekropolisler bu dönemin izlerini taşımıştır. MÖ 1. binyılda deve kullanımının yaygınlaşmasıyla Tayma, uluslararası ticaret ağında önemli bir durak hâline gelmiş; MÖ 6. yüzyılda Babil Kralı Nabonidus’un on yıl boyunca burada ikamet etmesi siyasi ve ekonomik önemini pekiştirmiştir. Ardından bölge Ahameniş ve Lihyan hâkimiyetine girmiş; Qasr al-Hamra gibi anıtsal yapılar bu dönemleri yansıtır.
Nabata ve Roma dönemlerinde yerleşim genişlemiş, tapınak alanı yeniden düzenlenmiş ve Qasr al-Radam gibi kamu yapıları inşa edilmiştir. Roma döneminde metalürji gelişmiş, ithal hammaddelerle bronz üretimi yapılmıştır. İslam dönemine ait yazıtlar ve Rummam Sarayı gibi geç dönem mimari izleri, Tayma’nın hiçbir zaman tamamen terk edilmediğini; aksine yerleşimin merkezi hurma bahçelerine doğru kayarak yaşamaya devam ettiğini gösterir. Bir Hadaj kuyusu ve modern yerleşim dokusu, bu uzun sürekliliğin günümüze uzanan izlerini oluşturur.