İvriz Anıtı

Anıt, Konya’nın Ereğli ilçesine 12 km uzaklıktaki İvriz köyü yakınlarındadır. Büyük bir kaynağın yakınındaki dik kayalık yüzey üzerine oyulmuş olan rölyef 4,20 m yüksekliğinde ve 2,40 m genişliğindedir. Tuwana Kralı Warpalawa’yı bir elinde buğday başakları diğerinde üzüm salkımı tutan tanrı Tarhunza’ya tapınırken gösterir. Tanrının başındaki boynuzlu başlik ilahiliği temsil eder. Tanrı Tarhunza figüründen oldukça küçük olan kral figürü özenle işlenmiş giysisi ile tapınma pozisyonundadır. Tuwana Kralı Warpalawa Asur kaynaklarından Urballa olarak bilinmektedir. Bu kaynaklara göre en azından MÖ 738-710 yılları arasında hüküm sürmüştür ve dolayısıyla anıt MÖ 8. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenir. Adı, Bor ve Bulgarmaden anıtlarında da geçer.

Tanrı Tarhunza’nın önündeki Luvi hiyeroglifi ile yazılmış 3 satırlık yazıt Hawkins tarafından “Bu, Warpalawa’nın büyük Tarhunza’sı(dır). Onun için onu/onları uzun(?) Sahana(?) etsin” şeklinde, kralın arkasındaki 3 satırlık yazıt ise “Bu, Kahraman Warpalawa’nın görüntüsü(dür)…” şeklinde tercüme edilmiştir.

Tek satırlık üçüncü yazıt ise kabartmanın bulunduğu kayanın dibinde, daha önce su ile kaplı olan bir yerdedir. “Tiyamartu, Warpalawa’nın sev[gili kulu? … ] bunu (kayaya) oydu …” olarak okunmuştur ve rölyefi yapan ustanın imzası olduğu anlaşılmaktadır.

Dağa doğru, Ambar deresi civarında İvriz rölyefinin kopyası olan ikinci bir kabartma daha vardır. Yaklaşık aynı büyüklükte, daha az detaylı ve büyük ihtimalle bitirilmemiş durumdadır. İvriz rölyefinden farklı olarak bunun üzerinde herhangi bir yazıt yoktur. 2015 yılında bu rölyefin 500 metre kadar güneyinde Luvi hiyeroglifli bir stel fragmanı bulunmuştur.

Üçüncü bir rölyef 1972 yılında köylüler tarafından derenin yukarısına doğru İvriz rölyefine yaklaşık 25-30 m mesafede, yoldan 10 m yukarıda bulunmuştur. Düz ve yaklaşık 1 cm derinlikte oyulmuş olan kabartmada arka arkaya duran iki figür ve arkadaki kişinin yanında bir hayvan vardır. Öndeki uzun giysili kişinin üst bölümü kopmuş ve kaybolmuştur. Röylefteki hayvan, at veya köpek de olabilir ancak bunun bir kurban sahnesi olduğu düşünülürse daha büyük olasılıkla bir boğadır. Kenar bölümlerinin bir raf gibi düz oyulmuş olması ve yanında oyulmuş basamakların bulunması burasının bir ayin yeri olduğunu akla getirir. Biçimsel olarak İvriz rölyefinden daha eski bir döneme işaret eder. Bu rölyef kayadan ayrılarak Ereğli Müzesine nakledilmiştir.

1986 yılında İvriz rölyefinin 75 m kadar yukarısında, sulama kanalı yapımı sırasında bir stel parçası ile devasa bir heykel başı bulunmuştur. Stelin sadece alt bölümü kalmıştır ve ön yüzünde bir rölyef, arka ve sağ yan yüzlerinde Luvi hiyeroglifi ile yazılmış bir yazıt (İVRİZ 2), sol yan yüzünde ise Fenikece bir yazıt bulunur. Bu yazıt da Kral Warpalawa’dan bahseder. Her iki parça da Ereğli Müzesindedir. Ayrıca, üçü İvriz anıtı yakınlarında biri Ambar Deresi’nde olmak üzere dört adet yazıtlı parça çeşitli yıllarda bulunmuştur.

Hitit Anıtları – İvriz Anıtı

Hittite rock relief in south-central Anatolia

İvriz relief

Shown within Turkey
Location	Turkey
Region	Konya Province
Coordinates	37°24′35″N 34°10′21″E / 37.40972°N 34.1725°E / 37.40972; 34.1725
Type	Rock relief

The İvriz relief is a Hittite rock relief in south-central Anatolia, located in the town of Aydınkent, formerly called İvriz (modern Turkey, Konya Province, about 17 km south-east of the modern town of Ereğli). The rock relief is on a rock face near the source of the İvriz Suyu, whose water has damaged the relief in modern times. It depicts the late 8th-century BC king Warpalawas and the storm-god Tarhunzas and is accompanied by a hieroglyphic Luwian inscription. Rock reliefs are a prominent aspect of Hittite art.

It is the best produced of the many Hittite rock reliefs and measures 4.2 m high by 2.4 m wide. It dates from the second half of the 8th century BC, the time of the Neo-Hittite-Aramean principalities. On the right hand side of the relief is king Warpalawas of Tuwana who stands on a stone platform with his hands raised in a gesture of greeting or worship. Opposite him at left stands the god Tarhunzas, who is depicted as much larger. Ripe stalks of wheat and grape clusters in his hands indicate that he brings about fertility. A sickle at his hip symbolises the time immediately before the harvest. The location of the relief on the cliff face of the İvriz Suyu suggests that the source of the fertility depicted on the relief was not the rare rains but the water which flowed from this spot almost all year. Thus, the spring could indicate the existence of a local spring cult.^[1] In front of the god's face and behind the king's back are three lines of inscription in Luwian hieroglyphs, naming both figures. Another inscription at the base of the rock-face was probably two lines long, but it is badly worn.^[2]

During construction work on the weir in 1986, two further finds were made: a fragment of a stele of Tarhunzas, with a bilingual inscription in Luwian hieroglyphs and Phoenician (unpublished)^[3] saying that it was erected by Warpalawas and part of the head of a large statue, which probably also depicted Tarhunzas. These finds gave support to the idea that the location was a wealthy sanctuary of Tarhunzas patronised by Warpalawas.^[4] South of the cliff relief in the hills along the Ambar Deresi river, near Kızlar Sarayı (the ruins of a Byzantine abbey), is another relief, which is a copy of the İvriz relief. It is not so well carved and was never completely finished - the hieroglyphs are missing.^[5]

1. ^ Mustafa Şahin. "Neue Beobachtungen zum Felsrelief von İvriz/Konya. Nicht in den Krieg, sondern zur Ernte: der Gott mit der Sichel." in A. Çilingiroǧlu (Ed.): Proceedings of the Fourth Anatolian Iron Ages Colloquium. Held at Mersin, 19 – 23 May 1997 (= Anatolian Iron Ages 4; = Anatolian Studies 49). British Institute of Archaeology at Ankara, London 1999, pp. 165–176.
2. ^ İvriz Monument; Translation of the inscriptions by Hawkins 2000, Part 2, p. 517, with transliteration. See also: Part 3, Tbl. 292–295.
3. ^ Yakubovich, Ilya; Hawkins, J.D. (2015). "Phoenician and Luwian in Early Iron Age Cilicia". Anatolian Studies. 65: 49. doi:10.1017/S0066154615000010. ISSN 0066-1546. JSTOR 24878375. S2CID 162771440.
4. ^ Dietrich Berges, Johannes Nollé. Tyana - Archäologisch-historische Untersuchungen zum südwestlichen Kappadokien. Rudolf Habelt, Bonn 2000, ISBN 3-7749-2959-9, Spp. 476–474.
5. ^ Dietrich Berges, Johannes Nollé: Tyana - Archäologisch-historische Untersuchungen zum südwestlichen Kappadokien. Rudolf Habelt, Bonn 2000, ISBN 3-7749-2959-9, p. 101.