Türkiye Türkiye Cumhuriyeti
Bayrak
Slogan Yurtta Sulh, Cihanda Sulh
Millî marş İstiklâl Marşı
Türkiye konumu (yeşil)
Başkent	Ankara 40°K 33°D / 40°K 33°D / 40; 33
En büyük şehir	İstanbul 41°1′K 28°57′D / 41.017°K 28.950°D / 41.017; 28.950
Resmî diller	Türkçe
Konuşulan diller	Türkçe (%84) Kürtce (%12) Arapça (%1) Zazaca (%1) ve diğer (%2)
Etnik gruplar (2021)[1]	Türkler (%78-80) Kürtler (%13-15) ve diğer (%5-9)
Resmî din	Seküler devlet
Demonim	Türk
Hükûmet	Üniter başkanlık sistemli anayasal cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı	Recep Tayyip Erdoğan
• Cumhurbaşkanı Yardımcısı	Fuat Oktay
• Meclis Başkanı	Mustafa Şentop
Yasama organı	Türkiye Büyük Millet Meclisi
Tarihçe
• Kurtuluş Savaşı	19 Mayıs 1919
• TBMM'nin açılması	23 Nisan 1920
• Lozan Antlaşması	24 Temmuz 1923
• Cumhuriyetin ilanı	29 Ekim 1923
• Mevcut anayasa	9 Kasım 1982
Yüzölçümü
• Toplam	783.562 km2 (302.535 sq mi) (36.)
• Kara	769.632 km2 (297.157 sq mi)
• Su	13.930 km2 (5.380 sq mi)
• Su (%)	1,78
Nüfus
• 2020[2] sayımı	83.614.362 (17.)
• Yoğunluk	105/km2 (271,9/sq mi) (107.)
GSYİH (SAGP)	2021 tahminî
• Toplam	2,750 trilyon $ (11.)
• Kişi başına	32.278 $ (45.)
GSYİH (nominal)	2021 tahminî
• Toplam	794,530 milyar $ (20.)
• Kişi başına	9.126 $ (67.)
Gini (2018)	41.9[3] orta · 51.
İGE (2019)	0.820[4] çok yüksek · 54.
Para birimi	Türk lirası (TRY · ₺)
Zaman dilimi	UTC+3 (TRS)
Tarih formatı	gg/aa/yyyy (miladi)
Şebeke gerilimi	230 V–50 Hz
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+90
ISO 3166 kodu	TR
İnternet alan adı	.tr

Türkiye, resmî adıyla Türkiye Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Anadolu'da, küçük bir bölümü ise Balkan Yarımadası'nın güneydoğu uzantısı olan Trakya'da yer alan ülke. Kuzeybatıda Bulgaristan, batıda Yunanistan, kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, İran ve Azerbaycan'ın ekslav toprağı Nahçıvan, güneydoğuda ise Irak ve Suriye komşusudur. Güneyini Kıbrıs adası ve Akdeniz, Batısını Ege Denizi ve kuzeyini Karadeniz çevreler. Marmara Denizi ise İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı ile birlikte Anadolu'yu Trakya'dan yani Asya'yı Avrupa'dan ayırır. Türkiye, Avrupa ve Asya'nın kavşak noktasında yer alması sayesinde önemli bir jeostratejik güce sahiptir.^[5]

Türkiye toprakları üzerindeki ilk yerleşmeler Yontma Taş Devri'nde başlar.^[6][7][8][9] Doğu Trakya'da Traklar olmak üzere, Hititler, Frigler, Lidyalılar ve Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından kurulan İyon medeniyeti gibi çeşitli eski Anadolu medeniyetlerinin ardından Büyük İskender'in egemenliğiyle birlikte Helenistik Dönem başladı. Daha sonra sırasıyla Roma ve Anadolu'nun Hristiyanlaştığı Bizans dönemleri yaşandı.^[8][10] Selçukluların 1071 yılında Bizans'a karşı kazandığı Malazgirt Muharebesi ile Anadolu'daki Bizans üstünlüğü büyük ölçüde kırılarak Anadolu kısa süre içerisinde Selçuklulara bağlı Türk beyleri tarafından ele geçirildi ve Anadolu toprakları üzerinde İslamlaşma ve Türkleşme başladı.^[11] Kısa sürede Anadolu'daki diğer Türk beylikleri üzerinde hakimiyet kuran Konya merkezli Anadolu Selçuklu Sultanlığı, 1243'teki Moğol istilasına kadar Anadolu'yu yönetti.^[12] 13. yüzyılın sonundan itibaren Batı Anadolu'daki Türk beyliklerinden biri olarak öne çıkan Osmanlılar, 14. yüzyılda Balkanlar'da gerçekleştiriği fetihlerle büyük bir güç haline geldi ve Anadolu'daki diğer Türk beylikleri üzerinde de hakimiyet kurdu. Osmanlılar, 1453 yılında Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethederek Bizans İmparatorluğu'na son vermesiyle büyük bir imparatorluk haline geldi. İmparatorluk zirvesini 16. yüzyılda, özelikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşadı. 1606 yılında Sokullu Mehmed Paşa'nın ölümüyle başlayan Duraklama Dönemi'ne akabinde 1683 II. Viyana Kuşatması sonrasında gelen bozgun ve 15 sene süren Kutsal İttifak Savaşları sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'ya karşı üstünlüğü sona erdi.

19. yüzyıla gelindiğinde imparatorluk, Tanzimat adı verilen ciddi bir modernleşme sürecine girdi. 1876 yılında anayasanın ilan edilip meclisin açılmasıyla başlayan I. Meşrutiyet devri, 1878 yılına kadar sürse de, 1908 yılında İkinci Meşrutiyet ilan edilerek anayasa tekrar yürürlüğe girdi. Ancak reformlar, imparatorluğun dağılmasını engelleyemedi. I. Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri'nin yanında giren imparatorluk, savaş sonucunda yenik düşerek 30 Ekim 1918 tarihinde tüm orduların teslim olması şartını kabul etti ve akabinde İtilaf Devletlerince işgal edildi.^[13] 16 Mart 1920'de İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u işgal edip bazı milletvekillerini tutuklayarak sürgüne göndermesi sonucunda Meclis-i Mebûsan'ın kapanmasıyla Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi kuruldu. Onun önderliğinde işgalci kuvvetlere karşı yapılan Kurtuluş Savaşı (1919-1922) başarıya ulaşarak 1 Kasım 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından saltanatın kaldırılmasıyla Osmanlı monarşisi tarihe karıştı. 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilan edilmesi ve 3 Mart 1924'te hilafetin kaldırılıp Osmanlı Hanedanı'nın yurt dışına sürgün edilmesinden sonra çağdaş Türkiye'nin oluşumunda önemli yer tutacak olan bir dizi devrim gerçekleştirildi.

Türkiye, başkanlık sistemiyle yönetilen demokratik, laik ve üniter bir anayasal cumhuriyettir.^[14][15] Resmî dili, nüfusun %85'inin anadili olan Türkçedir.^[16] Ülkenin %70-80'ini Türkler, geriye kalanını Lozan'a göre yasal olarak tanınan (Ermeniler, Rumlar ile Yahudiler) ve yasal olarak tanınmayan Kürtler ve diğer halklar (Arnavutlar, Boşnaklar, Çerkesler, Gürcüler ile Lazlar vs.) oluşturmaktadır.^{[14][17][18][19]} Nüfusunun büyük bölümü Müslümandır.^[14] Avrupa Konseyi, NATO, OECD, AGİT ve G-20 topluluklarına üye olan Türkiye, Batı dünyasıyla bütünleşmiştir. 1963'te Avrupa Ekonomik Topluluğu ortak üyesi olmuş, 1995'te AB Gümrük Birliği'ne katılmış ve Avrupa Birliği'ne tam üyelik müzakerelerine 2005'te başlamıştır.^[20] Ülke ayrıca Türk Keneşi, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı gibi örgütlere de üyedir. Günümüzde Türkiye, büyüyen ekonomisi, askerî kapasitesi ve diplomatik girişimleri sayesinde bölgesel güç olarak kabul edilmektedir.^{[21][22][23][24][25][26][27]}

1. ^ "Ethnic groups". 18 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
2. ^ "TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2020". Türkiye İstatistik Kurumu. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
3. ^ "GINI index (World Bank estimate)" (İngilizce). data.worldbank.org. 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2019. 
4. ^ "2020 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020. 
5. ^ "The Economist: "Turkey in the Balkans: The good old days?"". 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2011. 
6. ^ Stiner, Mary C.; Kuhn, Steven L.; Güleç, Erksin. "Early Upper Paleolithic shell beads at Üçağızlı Cave I (Turkey): Technology and the socioeconomic context of ornament life-histories". Journal of Human Evolution. 64 (5). ss. 380-398. doi:10.1016/j.jhevol.2013.01.008. ISSN 0047-2484. PMID 23481346. 
7. ^ Douglas Arthur Howard. The History of Turkey. Greenwood Publishing Group. ss. xiv-xx. ISBN 978-0-313-30708-9. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2013. 
8. ^ ^{a b} Sharon R. Steadman; Gregory McMahon (15 Eylül 2011). The Oxford Handbook of Ancient Anatolia: (10,000-323 BCE). Oxford University Press. ss. 3-11, 37. ISBN 978-0-19-537614-2. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
9. ^ Casson, Lionel (1977). "The Thracians" (PDF). The Metropolitan Museum of Art Bulletin. 35 (1). ss. 2-6. doi:10.2307/3258667. 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2013. 
10. ^ David Noel Freedman; Allen C. Myers; Astrid Biles Beck (2000). Eerdmans Dictionary of the Bible. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 61. ISBN 978-0-8028-2400-4. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2013. 
11. ^ Metz, Helen Chapin, (Ed.) (1996). "Turkish Origins". Turkey: A Country Study. Area handbook series (fifth bas.). Washington DC: United States Government Publishing Office for the Federal Research Division of the Library of Congress. ISBN 0-8444-0864-6. LCCN 95049612. 
12. ^ Mehmet Fuat Köprülü&Gary Leiser. The origins of the Ottoman Empire. s. 33.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
13. ^ "Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950". Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
14. ^ ^{a b c} "Turkey". The World Factbook. 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013. 
15. ^ "What really matters about Multiculturalism in Turkey by Rabee Al-Hafidh". todayszaman.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
16. ^ "Türkiye'nin yüzde 85'i 'anadilim Türkçe' diyor". Milliyet.com.tr. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2012. 
17. ^ "Turkey Overview". minorityrights.org. 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
18. ^ Ali Tayyar Önder (2006). Türkiye'nin Etnik Yapısı. Kripto Yayınevi. ISBN 9786054125036. 
19. ^ "Toplumsal Yapı Araştırması 2006" (PDF). 2006. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2015. 
20. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; TR_EUChrono isimli refler için metin temin edilmemiş (Bkz: Kaynak gösterme)
21. ^ "Turkey and Russia on the Rise". Stratfor. 17 Mart 2009. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
22. ^ "Can Turkey Be a Source of Stability in the Middle East?". heptagonpost.com. 18 Aralık 2010. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2011. 
23. ^ "Turkey: A Welcome Return To The Balkans?". eurasiareview.com. 3 Ocak 2012. 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2012. 
24. ^ "The Political Economy of Regional Power: Turkey" (PDF). giga-hamburg.de. 10 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
25. ^ "Turkey: From regional to global player". dw.de. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
26. ^ "International Organisations". mfa.gov.tr. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2014. 
27. ^ "Theoretical Analysis of Turkey as a Regional Power" (PDF). isanet.org. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.