…”Tümülüsler doğal sırtlar üzerine uzaklardan görülebilecek şekilde yerleştirilmiş anıtlar; dönemin güç ve dinsel simgeleriydi.”…

Ankara tümülüsleri ortadan kalksa da, Günümüzde konumları, hala benzer bir işlevi sürdürmeye devam ediyor gibi görünüyor.

Yakın zamana kadar bilinen bu eserler, tescillenip belgelenmesine rağmen, hızla gelişen kent dokusu altında kaybolup gitmiştir. Yerlerinden bugün, havuzlar, apartmanlar yollar geçiyor. Ancak günümüzde “Beştepe” veya “Anıtkabir” adıyla varlıklarını hatırlatıyorlar.

Hala var olanlar arasında günümüzde en belirgin olanı, aynı zamanda Ankara tümülüsleri arasında en büyüğü olan, 9. Tümülüs yani; Beştepe Büyük Tümülüsü’dür.

Geniş bir alana yayılmış bu tümülüslerden, 1925’ten bu yana tesadüfen veya kurtarma kazısı ile Frig sanatı’nın önemli eserleri ortaya çıkarılmıştır. Bu eserler Anadolu Medeniyetleri Müzesinde ve ODTÜ Arkeoloji müzesinde sergileniyor.

Bu haritalama çalışmamızda Ela Alanyalı Aral’ın Frig Tümülüsleri üzerine olan muhteşem araştırmasından epeyce faydalandık. Mümkün olduğunca makaleye sadık kalarak konumları belirlemeye ve numaralandırmaya çalıştık. İlgilenenler için makalenin tamamı.

Aral hocamız makalede farklı kaynaklardan derlediği çizimlerden ve 1940’lı yılların hava fotoğraflarından faydalanmış. Yaklaşık konumunu saptayabilmemiz de böylece görece kolay oldu. Bir çoğunun üzerinden binalar ve yollar geçmiş olsa da, Ankara’nın geçmişinden bir manzarayı dijital ortama aktarmanın anlamlı olacağını düşündük.

Bu tümülüslerin günümüzde hala var olduğunu, Ankara ufkunu şekillendirdiğini hayal edin… Etrafında insanların dolaştığı, açık hava müzelerine çevrilmiş tümülüslerden oluşan yürüyüş parkurlarıyla çevrili bir Ankara hayal edin…

Ankara’nın ilk sakinleri Frigler ne yazık ki kentin peyzajından neredeyse tümüyle silinmiş olsa da, günümüze ulaşan birkaçı, acaba gelecekte kentin kimliğinin özgün bir parçası olarak yerini alabilecek mi?

A. Erdem Şentürk