Bu yazıda sadece Kariye’de bulunan azizlere ait portreler, madalyonlar ile mezar nişleri işlenmektedir. Kariye mozaikleri ve fresklerindeki hikayeleri takip etmek için Kariye Mozaikleri Rehberi‘ne bakınız.

Hızlı Ulaşım Planı

Nartekslerdeki Aziz Portreleri

1. Aziz Petros – St. Peter

2. Aziz Pavlos – St. Paul

3. Sebasteli Aziz Mardarios – St. Mardarius

4. Sebasteli Aziz Auxentios – St. Auxentius

5. Sebasteli Aziz Eustratios – St. Eustrius

6. Sebasteli Aziz Eugenius – St. Eugenius

7. Sebasteli Aziz Orestes – St. Orestes

8. Persli Aziz Anempodistos – St. Anempodistus

9. Persli Aziz Elpidiforos – St. Elpidephorus

10. Persli Aziz Akindinos – St. Acindynus

11. Persli Aziz Aftonios – St. Aphthonius

12. Persli Aziz Pegasios – St. Pegasius

13. Kilikyalı Aziz Probus – St. Probus (?)

14. Persli Aziz Andronikos – St. Andronicus

15. Persli Aziz Tarakhos – St. Tarachus

16. Mısırlı Aziz Filimon – St. Philemon

17. İznikli Aziz Lefkios – St. Leucius

18. İznikli Aziz Agathonikos – St. Agathonicus

19. İznikli Aziz Tirsus – St. Thyrsus

20. Mısırlı Aziz Apollonios – St. Apollonius

21. İliryalı Aziz Lavros – St. Laurus

22. İliryalı Aziz Floros – St Florus

23. Frigyalı Aziz Minas – St. Menas of Phrygia

24. Aziz Viktor – St. Victor

25. Aziz Vinsentios – St. Vincentius

26. Kapadokyalı Aziz Yorgi – St. George (?)

27. Selanikli Aziz Dimitrios – St. Demetrius (?)

28. Tanımlanamayan Aziz A

29. Tanımlanamayan Aziz B

30. Urfalı Aziz Avivos -St. Abibus

31. Urfalı Aziz Gurias – St. Gurias

32. Urfalı Aziz Samonas – St. Samonas

33. İskenderiyeli Aziz Eugraphus – St. Eugraphus

34. İskenderiyeli Aziz Minas – St. Menas of Alexandria

35. İskenderiyeli Aziz Hermogenes – St. Hermogenes

36. Tanımlanamayan Aziz C

37. Tanımlanamayan Aziz D

38. Tanımlanamayan Aziz E

39. Aziz Sergios veya Aziz Bakhos – St. Sergius or St. Bacchus

40. Tanımlanamayan Asker Aziz

41. Aziz Efthimios – St. Euthymius

Pareklezyondaki Aziz Portreleri

42. Aziz Şamlı Yahya (Ioannes Damaskenos)

Kuzeydoğu pandantifinde, cenaze törenleri için ilahiler yazan Şam’lı aziz Ioannes Damaskenos (Şamlı Yahya) resmedilmiştir. 676-749 yılları arasında yaşamış olan , Arap hristiyan keşiş – rahip, Kudüs’te kendi kurduğu manastırda ölmüştür. Burada, masanın başında koltuğuna oturmuş olarak betimlenmiş ilahi yazarı aziz, masa üzerinde yükseltilmiş yazı sehpasındaki kağıt tomarlarına yazmaktadır. Kağıt üzerindeki yazılar tam okunamamakla birlikte, burada kendi yazmış olduğu ilahinin “yaşamın hangi tadı kaldı ki, acıdan pay almamış olsun” mısrasının yazılı olduğu anlaşılmaktadır. Aziz çıplak ayaklı, üzerinde tunik ve palto, başında türban ile tasvir edilmiştir. Arka planda mimari birimler görülmektedir. Başının üzerinde “Hagios Ioannes Damaskenos“ yazılıdır.

43. Aziz Şair Kosmas (Kosmas Hagiopolites)

Güneydoğu pandantifinde, ilahi yazarı Şamlı Yahya’nın öğrencisi şair rahip, Aziz Kosmas görülmektedir. Kosmas önünde masası alçak bir bankta oturmakta ve ayakları altında alçak bir tabure görülür. Masanın üzerinde kalemlik, mürekkep kabı ve açma bıçağı yer almaktadır. Azizin portresi iyi korunmuştur. Kucağında açık tuttuğu bir kitap diğer elinde kalem vardır. Arka planda mimari birimler görülmekte, başının üzerinde “Hagios Kosmas, şair” yazılıdır.

44. Aziz Şair Yusuf (Iosius Yimnographos)

Güneybatı pandantifinde, 9. yüzyıl ilahi yazarı olan Ioseph (Aziz Yusuf), Meryem’e ithaf edilmiş en önemli Bizans ilahilerinden olan, Akathistos ilahisini içeren ruloyu tutarken tasvir edilmiştir. Masasının üzerinde kalem, kalem kutusu ve mürekkep kabı bulunmaktadır. Yine masa üzerinde yükseltilmiş yazı sehpasında bir kitap, arka planda ise mimari yapılar görülür. Başının üzerinde “Hagios Ioseph, şair”, elinde tuttuğu kağıt rulosunun üzerinde ise “Dünyanın bağışlayıcısı, ey lekesiz Bakire” yazılıdır.

45. Aziz Şair Theophanes Graptos

Kuzeybatı pandantifte, 9. yüzyılda yaşayan şair, ilahi yazarı Aziz Theophanes Kariye’de keşişlik yapmış ve öldüğünde buraya gömülmüştür. 9. yüzyıl ikonaklazma döneminde alnına bir dövme yaptırmış ve bu nedenle kayıtlı insan anlamına gelen Theophanes Graptos adını almıştır.

Burada Aziz, masa başında, derin arkalığı olan bir sandalyeye oturmuş, ayakları platform üzerindedir. Masasının üzerinde yazı takımları durmaktadır, Aziz kucağında ki kitaba yazı yazarken tasvir edilmiştir. Başının üzerinde “Hagios Theophanes”, önünde açık duran kitapta “biz Tanrı’nın kutsal emirlerini çiğnedikten sonra, tekrar toprağa döndük” yazılıdır. Bu yazı Theophanes‘in cenaze törenleri sırasında okunan ilahisinden alınmıştır. Bu sahnelerde görülen mobilyalar 14.yy. orta çağ karakteristik özelliklerini yansıtmaktadır.

46. Tanımlanamayan Kilise Babası

47. Aziz Athanasius – St. Athanasius

48. Aziz John Krisostom – St. John Chrysostom

49. Aziz Basil – St. Basil

50. Aziz İlahiyatçı Gregory – St. Gregory the Theologian

51. İskenderiyeli Aziz Kiril – St. Cyril of Alexandria

52. Aziz George – St. George

53. Aziz Florus – St. Florus

54. Aziz Laurus – St. Laurus

55. Aziz Demetrius – St. Demetrius

56. Aziz Theodore Tiro – St. Theodore Tiro

57. Aziz Theodore Stratelates – St. Theodore Stratelates

58. Aziz Mercurius – St. Mercurius

59. Aziz Procopius – St. Procopius

60. Aziz Sabas Stratelates – St. Sabas Stratelates

61. Tanımlanamayan Aziz

62. Selanikli Aziz David – St. David of Thessalonike

63. Aziz Eustathius – St. Eustathius

64. Aziz Samonas – St. Samonas

65. Aziz Gurias – St. Gurias

66. Aziz Artemius veya Aziz Nicetas – St. Artemius or St. Nicetas

67. Aziz Bacchus – St. Bacchus

68. Aziz Sergius – St. Sergius

69. Tanımlanamayan Asker Aziz

70. Tanımlanamayan Aziz

71. Tanımlanamayan Aziz

Mezar Nişleri

Pareklezyon’daki Mezar Nişleri

A. Mezar Nişi

B. Mezar Nişi

C. Mezar Nişi

Parekklesiondaki dört mezar arkosolyumun lahitleri (sarkophagos) günümüze kadar ulaşmamıştır. Güneydoğuda yer alan Arkosolyumun niş duvarında, lahit seviyesi üzerinde, yan yana ayakta durmakta olan dört figür cepheden resmedilmiştir. Ortada, saray ve dini kıyafetler içinde iki erkek ve yanlarda hem saray ve hem de dini kıyafet içindeki kadın figürleri aynı iki kişiyi temsil etmekte olup, burada gömülü olan karı kocanın portreleridir. Ancak, bu mezarın sahiplerinin de kimler olduğu belirlenememiştir.

Bu niş kemerinin üst kısmında, portrelerin hemen üzerinde köşeli mandorlanın içinde, ışıklar saçan İsa, yarım boy halinde, ellerini iki yana açarak betimlenmiştir. Sol tarafta bir serafim görülmekte, sağ tarafta bozulma olduğundan buradaki betimleme görülememektedir. Kemerin iç duvarının iki yanında yarım boy halinde birer melek figürü ellerini yukarı doğru açarak dua eder şekilde betimlenmiştir.

D. Michael Tornikes Mezar Nişi

Niş duvarında, lahit seviyesinin üst kısmında, mozaikten yapılmış betimde büyük ölçüde dökülmeler olduğundan, Meryem’in omuzları ve Çocuk İsa’nın takdis işareti yapan elleri görülmektedir. Solda, bu mezarda yatan Michael Tornikes’in ayakta ve saray kıyafetleri içindeki figürü yapılmıştır. Figürün alt kısmı tahrip olmuş, sadece omuzlarından yukarısı görülmektedir. Üst kısımda “aynı kişi, rahip Makarios” yazılıdır. Sağda, Meryem’e dönük, dua eder biçimde ellerini kaldırmış, Tornikes’in karısının figürü yer alır. Üst kısmında, “aynı kişi, rahibe Evgenia” yazılıdır. Bu figürün de ayak kısımları tahrip olmuştur. İki figürde freskodur. Arkosolyum kemerinin üst kısmında mozaikten, iç içe daireler içinde haç motifi yapılmıştır. Kemer iç duvarının sol tarafında, rahip kıyafeti içinde Tornikes’in mozaikten portresi, sağ tarafında ise karısının mozaikten portresi görülmektedir. Her iki mozaik portrenin de alt kısımları tahrip olduğundan, figürlerin belden yukarısı görülmektedir. Mezarın anıtsal mermer çerçevesinde, ortada İsa, iki yanında baş melekler ve kompozisyonun üzerinde uzun kitabe (epitaphios) yer almaktadır. Bu mezarın II. Andronikos’un sarayında ‘Büyük Konstabl’ ünvanını taşıyan Metokhites’in yakın arkadaşı Mikhael Tornikes’e ait olduğu anlaşılır. Orjinali mozaik olan dekorasyon, Bizans devrinde hasar görünce fresko ile tamamlanmıştır. Nişin orta kısmında ki Meryem figürü ve kemer içlerindeki figürler mozaik, nişin yan kısımlarındaki iki figür ise freskodur.

Dış Narteksteki Mezar Nişleri (Arkosolyum)

E. Mezar Nişi

Lahit kapağı seviyesinin üzerinde buraya defnedilen kişilerin fresko resimleri yapılmıştır. Sahnede sol tarafta koltukta oturur vaziyette ve onun önünde ise ayakta duran iki figür yer almaktadır. Muhtemelen bu mezar nişi buraya defnedilen saraya mensup soylu bir aileye ait olmalıdır. Freskonun üst kısmı tahrip olmuştur.

F. Irene Raoulaina Paleologina Mezar Nişi

Lahit kapağı seviyesinin üzerinde buraya defnedilen kişilerin kısmen korunmuş fresko resimleri bulunmaktadır. Sahnede yan yana ayakta durur vaziyette resmedilmiş üç figür yer alır. Uzun saray kostümleri (kaftan) giyen figürlerin sağ ve soldakinin kostümlerinin üzerinde palaelogoslara ait monogramlar işlenmiştir. Ortadakinin ise bir çocuk olduğu sanılmaktadır. Freskonun üst kısmı tahrip olmuştur.

G. Mezar Nişi

Lahit kapağı seviyesinin üzerinde buraya defnedilen kişilerin kısmen korunmuş fresko resimleri bulunmaktadır. Freskonun alt kısmı korunmuş, üst kısmı tahrip olmuştur. Sahnede saray kostümleri içinde yan yana ayakta durur vaziyette resmedilmiş üç figür yer alır. Ortadaki figürün elbisesinin üzerinde Palaelogoslara ait monogramlar işlenmiştir. Bu mezar saray ailesine mensup İrene Raoulaina Palaelogos’a aittir.

Mezar nişinin yan duvarlarında boydan, dini kostümler içinde sağda bir kadın solda ise bir erkek figürü tasvir edilmiştir. Niş kemerinin üstünde ortada mandorla içinde Blachernitissa tipinde Meryem tasvir bulunmaktadır. Bu tasvirin iki yanında madolyanlar içinde solda büst şeklinde ilahi (hymnograph) yazarlarından Maiumalı Aziz Kosmas, sağda Aziz John Damaskenos yer almakta, ellerindeki kağıtlarda ise ölüme ilişkin sözler yazılıdır.

H. Demetrius Mezar Nişi

Faydalanılan Kaynaklar

The Kariye Djami, Paul A. Underwood, 1966