Karmir Blur
Teişebaini olarak da bilinir.
- Tür: Antik Kent, Kale, Ören Yeri
- Kültür: Urartu
- Bölge: Ermenistan, Erivan
Karmir Blur diğer adıyla Teişeba URU şehri, bugünkü Ermenistan’ın Erivan şehrine yaklaşık 6 km uzaklıktaki Razdan Nehri’nin güney tarafında konumlanmıştır.
Karmir Blur’un ilk bilimsel çalışmaları, burada bulunan çivi yazılı blok taşın ortaya çıkmasının ardından 1939 yılında başlamıştır. Çivi yazılı belgede Argişti oğlu Rusa isminin geçmesi yerleşmenin bu kral tarafından inşa edilmiş olduğunu göstermiştir. 1962 yılında sitadelin güneybatısında bulunan ve tapınak temellerine ait dağılmış haldeki taş bloklar üzerinde “Aza” eyaletinde “Teişebaini” şehrinde krallığın baş tanrısı Haldi adına “susi” tapınağı ile “Muhteşem Kapı” inşa ettirildiğinden bahseden satırlar okunmuştur. Bu yazılar dolayısıyla kentin adının Teişebaini olduğu somutlaşmıştır.
Yapılan çalışmalarda sitadelinin büyük bölümü açığa çıkarılmıştır. Kentin, kuzey-kuzeybatı tarafı Razdan Nehri ve yüksek kayalıklar tarafından sınırlanmıştır. Bu konumu kente doğal bir koruma sağlarken aynı zamanda su kaynaklarından yararlanma imkânı da sağlanmıştır. Şehrin güney ve batısı ise tarımsal etkinliklere uygun bahçe, bağ ve tarlalardan oluşmaktadır.
Karmir-Blur sitadeli yaklaşık 4 hektarlık bir alana yayılır. Sitadeli çevreleyen surlar 3-4 sıra taş duvar üzerinde yükselen kerpiç duvarlardan oluşur. Surlar üzerinde savunma amaçlı olduğu düşünülen, belli aralıklarla yerleştirilmiş kuleler bulunur. Ana girişin güneybatıdan sağlandığı anlaşılır. Girişe rampalı bir yolla ulaşılır ve her iki yanında savunma amaçlı olduğu anlaşılan birer kule yerleştirilmiştir. Sitadelin kuzeybatısında bir diğer giriş kapısı bulunur.
Karmir-Blur’un en önemli yapı grubu saray ve bu alanla ilişkili depolama üniteleridir. Bu alanın yaklaşık 150 birimden oluştuğu rapor edilmiştir. Yapı grubunun zemin katlarında depolama üniteleri ve imalathaneler ve işliklerin bulunduğu belirtilmiştir. Arkeolojik buluntulardan hareketle bunlar: Tahıl, susam, şarap, yağ gibi yiyecek ve içeceklerin depolandığı ya da imalatının yapıldığı mekânlar, silah depoları, gündelik kullanımla ilişkili çanak-çömleklerin bulunduğu mekânlar, kemikten alet ya da süs eşyalarının üretildiği odalar, hayvan derilerinin istif edildiği, saklandığı odalar ve olarak nitelendirilmişlerdir.
Kentte ortaya çıkarılan dönemin yöneticilerinin zenginliklerini yansıtan altın, gümüş ve bronzdan takılar, heykel gibi buluntular Urartu sanatı hakkında bilgiler verir. Yöneticilere ait mevcut takılar gündelik hayat içerisindeki zengin yaşamlarının anlaşılması açısından önemlidir.
Karmir Blur, yaklaşık 25 hektarlık bir alana yayılan aşağı yerleşmeye sahiptir. Sitadelin batısı ve güneybatısında uzanan yerleşme dokusu, farklı nitelikteki yapı grupları ile dikkat çeker. Düzgün, planlanmış kimi zaman içinde oturanların toplumsal konumlarını yansıtan konutlar yanında daha basit planda ve düşük nitelikte bir işçiliğin ürünü konutlar da yaygındır.
Karmir Blur şehrinde ortaya çıkarılan bulgular şehrin oldukça önemli bir idari ve ekonomik merkez olduğunu gösterir. Özellikle depolama alanlarının sayısı ve potansiyeli bölgedeki tarım arazilerinde elde edilen ürünler için önemli bir krali depolama alanı olduğunu gösterir. Yine depolanan ürünlerin çeşitliği bölgede gerçekleştirilen tarımsal etkinliklerin boyutlarını da yansıtır.
Karmir Blur – urartular.com.tr
| Teişebaini | |
|---|---|
Կարմիր Բլուր | |
| Erivan, Ermenistan | |
 Karmir-Blur / Kızıl-Tepe | |
  Teişebaini Ermenistan'daki konumu | |
| Koordinatlar | 40°09′14″N 44°27′12″E / 40.153888°K 44.453366°D |
| Tip | şehir, saray ve kale |
| Alan | 44,5 ha (110 akre) |
| Yükseklik | 901 metre (2.955 ft) |
| Yapı bilgisi | |
| Halka açık mı? | Evet |
| Bugünkü durumu | Kalıntılar (duvarların bazı kısımları kalmış) |
| Web sitesi | Erebuni Tarihi ve Arkeolojik Koruma Alanı: Teishebaini Kalesi |
| Yapı tarihçesi | |
| İnşa | MÖ 650 ile 600 arasında |
| İnşa ettiren | II.Rusa[1] |
Teişebaini (Teşebani, modern Karmir-Blur/Kızıl-Tepe; Ermenice: Կարմիր Բլուր) Karmir-Blur'deki antik Urartu Kalesi'nin yer aldığı tepeye verilen isimdir. Urartu Transkafkasyası'nın başkentiydi. Ermenistan'ın Erivan ilinin yakınlarındadır. Kulesi, surları, büyük kapıları, tören alanı olan bir hükûmet merkeziydi. Şehir, kraliyet sarayı ve surların içerisinde kalan kale ile birlikte 110 dönümlük (0.45 km²) arazi üzerindeydi.[2]
Şehrin bulunduğu yerdeki tepenin renginin kızıllığı nedeniyle Karmir-Blur / Kızıl-Tepe olarak adlandırılmaktadır. Tepenin renginin kırmızımsı olması, vaktiyle şehrin yakılmasıyla neticesinde tüften yapılan üst duvarların ufalanması ve böylece tepenin kızıla bürünmesi nedeniyledir. Şehrin duvarlarının alt kısmı daha güçlü taşlardan yapıldığı için hala ayaktadır.