Mastaura Bizans Kalesi

Kentin kuzeydoğusundaki tepeler üzerinde Orta Çağ’da bir kale inşa edilerek halk buraya taşınmıştır. 1992 yılında Orta Çağ uzmanı İngiliz araştırmacılar tarafından bu kalede kısa süreli bir yüzey araştırması gerçekleştirilmiş, kalenin planı çıkarılmış, kale içindeki sarnıçlar, kule ve sur duvarları hakkında bilgi verilmiş, kalenin inşa tarihine dair değerlendirmeler yapılmıştır. 2020 ve 2021 yılı yüzey araştırmalarımızda bu kale yeniden ele alınıp, detaylıca incelenmiş, yeni gelişen teknolojik imkanlarla, kalenin hava fotoğrafları çekilmiş, planı dijital ortamda çizilmiş, kaledeki kalıntıların planları ve cephe çizimleri gerçekleştirilmiştir.

Khrysaoris Deresi’nin geçtiği vadi tabanından yaklaşık 280 m. yukarıdaki tepeler üzerine inşa edilen Bizans Kalesi’nin rakımı ise yaklaşık 495 m.dir. Kale birbiriyle bağlantısı olan üç tane tepe düzlüğü üzerine inşa edilmiş, her bir tepe düzlüğüne ise çıkıntı adı verilmiştir. Kuzeydeki I. Çıkıntı üzerinde bir adet iç kale yer alır, kalenin sur duvarları, bir kulesi ve kale içindeki sarnıçlar kısmen korunmuştur. Kırma moloz taşlarla inşa edilmiş bu kalıntılar detaylıca belgelenmiştir. II. Çıkıntı ve III. Çıkıntı üzerinde ise yerleşim birimlerine ait sarnıçlar, konut tarzı çeşitli mekanlara işaret eden kalıntılar ve izler tespit edilmiştir. Arazinin toprak yapısı erozyona müsait olduğu için kalenin yer aldığı tepe üstü düzlüklerinin kenarlarında kopmalar, toprak kaymaları olmuş, 1992 yılındaki İngiliz araştırmacıların plana çizdiği bazı sur duvarı kalıntıları yerinde bulunamamıştır.

Kalede göze çarpan en önemli kalıntı yaklaşık 11 m. yüksekliğe, 3 m. kalınlığa sahip olan ve yöre halkı tarafından “Kızıl Kuşak” olarak adlandırılan sur duvarı kalıntısıdır. Bu duvarın inşasında, aralarda tuğla dizilerek hatlar oluşturulmuş, duvar yüzeyinde görülen tuğla sıraları nedeniyle de yöre halkı bu kalıntıya “Kızıl Kuşak” ismini vermiş. Oldukça gösterişli bir işçiliğe sahip olan bu duvar İngiliz araştırmacılar tarafından Orta Çağ’a ait diğer yerleşimlerdeki sur duvarlarıyla karşılaştırılmış, kalenin inşa tarihi ve kullanım süreci değerlendirilmiştir. İngiliz araştırmacıların da belirttiği gibi Bizans Kalesi MS 12. yüzyılda inşa edilmiş, 13. yüzyıl sonlarına kadar aktif şekilde kullanılmıştır. Yüzey araştırmalarımız sırasında bulunan sırlı seramik parçaları incelendiğinde, seramiklerin tarihleriyle kalenin kullanım döneminin uyuştuğu görülmüştür.

Mastaura Antik Kenti’nde Yapılan Arkeolojik Çalışmalar, Sedat Akkurnaz