Ani, Aras Nehri’nin kollarından Arpaçay’ın batı yakasında, Kars’ın güneydoğusunda, Türkiye-Ermenistan doğal sınırında bulunan bir antik şehirdir. İpek yolu üzerinde stratejik bir konuma sahip olan Ani, verimli tarım alanları ile çevrilidir ve 2500 yıl boyunca kesintisiz yerleşim görmüştür. Kentin tarihi, Urartulara kadar uzanmaktadır ve Pers, Roma, Bizans, Sasani ve Ermeni hükümdarlıkları dönemlerinde çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Özellikle Ermeni Bagrationi hanedanlığının başkenti olduğu dönemde büyük bir gelişim gösteren Ani, “1001 kiliseli şehir” olarak ün kazanmıştır. Ancak, 1319’daki yıkıcı deprem ve Moğol istilalarıyla birlikte gerilemiş ve 16. yüzyılda terk edilmiştir. Günümüzde, terk edilmişlik, doğal afetler ve insan müdahalesi nedeniyle yapılar zarar görmüş olsa da, Ani’nin benzersiz özellikleri ve tarihî önemi hala korunmaktadır.

Ani, 1988 yılında 1. Derece Arkeolojik Sit ilan edildi.

Ani Kenti ve Yapıları

Ani’nin üç ana bölgesi vardır: iç kale, surlarla çevrili kent ve batı yamaçlardaki kaya oyma mekânlar. İç kale, Kamsarakan Sarayı ve çeşitli kiliseler gibi yapıları içerir. Kentin güneyinde, Kız Kalesi olarak bilinen bir alanda 13. yüzyıla tarihlenen bir kilise bulunur. Ani surları içinde yer alan anıtsal yapılar arasında Ateş tapınağı, Katedral, Gagik Kilisesi, Havariler Kilisesi ve Büyük Hamam bulunur.

Kentin kuzey tarafında çift kademeli sur yapılmıştır. Surlarla çevrili kent alanında 7.-13. yüzyıllara tarihlenen çeşitli yapılar bulunur. Ermeni dönemi yapıları genellikle uzun yazıtlarla süslenmiştir. Ani’nin batısında yer alan Aziz Grigor Kilisesi, on iki kenarlı bir plana sahiptir ve dikkat çekici bir yapıdır. Ani Katedrali, Kral I. Gagik tarafından yaptırılmış ve haç planlıdır. Kentteki diğer önemli kiliseler arasında Halaskâr Kilisesi ve Havariler Kilisesi yer alır. Ani’de ayrıca Selçuklu Sarayı gibi sivil mimari örnekleri de vardır. Bostanlar Deresi’ne bakan yamacında bulunan kaya oyma yapıları, Kapadokya’nın yeraltı şehirlerine benzerlik gösterir. Ani, farklı kültürlerin etkileşiminin bir ürünüdür ve Ermeni dini mimarisiyle Türk İslam kültürünün buluştuğu bir noktadır.

✶ Medya
Ani
Ani • 🔎
Ani Ören Yeri
Ani Ören Yeri • Caner Cangül • 2016 • 🔎

✶ İlişkili Yerler