Çayırtepe

Erzurum Merkez İlçesi Çayırtepe Köyü sınırları içerisinde yer alan, Çayırtepe (Tasmasor II), Haziran 2013’te TANAP Projesi ÇED Çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında belirlenmiştir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Erzurum Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’nun 27.09.2013 gün ve 930 nolu kararı ile de 1. derece sit alanı olarak ilan edilmiştir. Erzurum Kültür Varlıklarının Koruma Kurulu’nun 19.12.2013 gün ve 1002 nolu kararı ile TANAP boru hattı 36 m koridorun içerisinde kalan kısımlarda arkeolojik amaçlı sondaj ve kurtarma kazıları yürütülmesine karar verilmiştir.
Çayırtepe (Tasmasor II)’de sürdürülen sondaj ve kurtarma kazılarında Demir Çağı, Tunç Çağı (Karaz Kültürü), Hellenistik, Roma Dönemi, Orta Çağ’dan oluşan farklı kültür öğeleri mevcuttur.
TANAP Projesi kapsamında yürütülen Çayırtepe (Tasmasor II) kurtarma kazıları, Erzurum Ovası’nın III. Bin Karaz kültürlerine dair arkeolojik veri tabanını önemli ölçüde genişletmiştir. Sondaj ve kurtarma kazıları, REGIO Kültürel Miras Yönetim Danışmanlığı’nın teknik desteği ile Erzurum Müze Müdürlüğü başkanlığında gerçekleştirilmiş, Erzurum Ovası’nın yüksek yaylalarındaki yerleşim dinamiklerini anlamada kritik öneme sahip somut bulgular ortaya koymuştur. Bu çalışmalar, bölgedeki Karaz Kültürü’nün erken ve geç evrelerine ilişkin arkeolojik verileri önemli ölçüde zenginleştirmiştir.
Kazılar sırasında elde edilen mimari kalıntılar, günlük yaşam izleri ve küçük buluntu grupları, Çayırtepe’nin III. Binde bölgenin karakteristik, barışçıl ve kırsal nitelikli yerleşim modelini yansıttığını göstermektedir. Yerleşimin yapısal düzeni ve kültürel katmanlar, Karaz topluluklarının çevre koşullarına uyum sağlayan yarı-sabit köy düzenine işaret eder.
Çayırtepe’de ele geçen maddi kültür unsurları, özellikle seramik repertuvarı, Karaz Kültürü’nün yaygın kırmızı-siyah açkılı seramik geleneğinin bu yerleşimde de sürdüğünü göstermiştir. Ayrıca ocaklar, günlük kullanım kapları ve diğer küçük buluntular, III. Bin toplumlarının sosyo-ekonomik yaşamına dair önemli ipuçları vermektedir.
Çayırtepe kazılarının sonuçları, hem Erzurum Ovası’ndaki yerel kültürel sürekliliği hem de Karaz Kültürü’nün bölgesel çeşitliliğini daha net tanımlamaya katkıda bulunmuştur. TANAP kapsamında yürütülen diğer kazılarla birlikte değerlendirildiğinde Çayırtepe, Karaz kültür dünyasının yerel karakterini, ekonomik faaliyetlerini ve yayla yaşamına özgü toplumsal düzeni anlamada temel veriler sağlamıştır.

Altunkaynak G., Son Dönem Araştırmaları Işığında Erzurum Ovası Karaz Kültürü’ne Dair Gözlemler, OANNES, volume 5, 2023. https://doi.org/10.33469/oannes.1334941