Dereköy Kalesi, Pazar ilçesini Artova üzerinden Sivas iline bağlayan ve vadi içinden geçen stratejik bir yol üzerinde bulunmaktadır. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan bu yol, kalenin batısından geçmekte olup kale bu bağlantıyı sağlayan dar ve derin vadiye hakim bir konumdadır.

Kalenin güneyinden Keten Deresi akmakta olup, bu dere sonrasında kalenin doğusundaki kayalık alanda yer alan basamaklı tünelin aşağısından geçtikten sonra batıya doğru kıvrılmaktadır. Daha sonra ise kuzeye yani Dereköy istikametine doğru akışını sürdürerek kalenin batısından yine kuzeye doğru akan Dereköy Deresi ile Dereköy Göleti’nde birleşmektedir.

Dereköy Kalesi, deniz seviyesinden 1102 m yükseklikte yer alan Kale Tepesi olarak adlandırılan kısmen kayalık ve sarp bir tepenin batı ucundaki düzlük alanda kurulmuştur. Kurulduğu alanın doğal yapısını en verimli şekilde kullanmaya yönelik olarak kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda tasarlanan kalenin çevresi 137 m, alanı ise 838 m2’dir. Kuzey ve kuzeydoğu tarafı son derece sarp ve yüksek kayalıklardan oluşan kalenin güneybatısı diğer yönlere göre daha alçak bir eğime sahiptir. Bu yüzden kaleye en kolay ulaşım bu istikametten bir patika yolundan çıkılarak sağlanmaktadır.

Kaynak: Kazova’da (Dazimonitis) Yeni Keşfedilen Basamaklı Tünelli Bir Pontos Krallığı Kalesi: Dereköy Kalesi