Firdevs Kasrı, Mardin ili, Artuklu ilçesi, Savurkapı Mahallesi, Nusaybin Yolu’nun güney tarafında yer almaktadır. Artuklu hükümdarı Melik Mansur Necmeddin için söylenen “baharda makam-ı Dicle’de, yazı ravzayı Firdevs’te (Firdevs bahçesi), güzü Rişmil, kışı Harzem’de geçirirdi” sözlerinden Artuklu hükümdarlarının yazlık mekanı olarak kullanıldığını söyleyebiliriz. Hem Mardin hem de Mezopotamya manzaralı yapı, 13. yüzyıla tarihlenir. Selsebilli eyvanı, cihannüması ve bahçesi ile Artuklu Dönemi’nin önemli yapılarından biri olan kasır, bugün Ensari ailesi tarafından kullanılmaktadır. Eğimli ve dörtgen bir alanda, kuzey-güney doğrultusunda yönlendirilmiştir. Avlulu, teraslı ve eyvanlı plan tipine sahip, kesme ve düzgün kesme taştan yığma tekniği ile inşa edilen yapı, 2 katlıdır. Yapıya giriş, doğu cephesinde yer alan yuvarlak kemerli tek kanatlı metal kapıdandır. Zemin Kat, dikdörtgen planlı bir avlunun etrafında şekillenen mekânlardan oluşmaktadır. Kasır, eyvanın su ile birlikte tasarlandığı erken tarihli örneklerden biridir. Avlunun doğusunda 6,70m genişliğinde, 9,40m derinliğinde ve 7,50m yüksekliğinde sivri kemerli dikdörtgen planlı selsebilli eyvan yer almaktadır. Mardin kasırları arasında en geniş ve en fazla yüksekliğe sahip eyvan burada mevcuttur. Beş bölümlü havuzu olan selsebilin suyu dar bir kanal ile avlunun ortasında, doğu- batı yönünde 7,0m, kuzey-güney yönünde 10,0m ölçülerinde ve dikdörtgen planlı bir havuzda toplanmaktadır. Biriken su sonrasında bahçeyi sulamak için kullanılır. İçten sivri tonozlu; dıştan ise düz dam şeklinde olan selsebilin hemen üstünde 3 adet sivri kemerli niş, doğu ve batısında çeşitli formlarda nişler yer almaktadır. Avlunun kuzeyinde yer alan merdiven ile 1. Kat’a çıkılmaktadır. 1. Kat, dikdörtgen planlı bir terasın etrafında şekillenen mekânlardan oluşmaktadır. Kasrın cephesinde lentolu dikdörtgen formlu pencere açıklıklarına yer verilmiştir. Yapının taş yüzeylerinde, aşınma ve renk bozulması mevcuttur. Yapının içi, konut sahipleri izin vermediği için incelenememiştir.1

  1. Mardin İli Kültür Envanteri, Cilt I, s. 268. ↩︎