Mardin Artuklu Hükümdarı II. Kutbüddin İlgazi’nin saltanatı sırasında (1176-1184) annesi Sitti Raziyye tarafından yaptırılmış ve vakfiyesi 602 (1206) yılında kıble cephesine kazdırılmıştır.1

Dikdörtgen bir alana oturtulan yapı, açık avlulu medrese plan tipini göstermektedir. İki katlı olarak inşa edilen medrese, iki eyvanlı ve revaklı bir avluya sahiptir. Avluya giriş, kuzeydoğu ve güneybatıda bulunan giriş açıklıklarından sağlanmaktadır. Güneybatıda bulunan giriş açıklığı, sivri kemerli niş içerisine alınmış ve yuvarlak kemerlidir. Bu giriş, 1,08m genişliğinde, 0,25m derinliğinde ve 2,72m yüksekliğindedir. Medrese ve mekânlar, doğu-batı yönünde 4,70m, kuzey-güney yönünde 9,85m ölçülerine sahip ve dikdörtgen planlı olan avlunun etrafında şekillenmiştir. Avlunun batısında, dikdörtgen planlı ve üzeri beşik tonozlu öğrenci odaları bulunmaktadır. Bu odalar günümüzde kadınlar bölümü, mutfak ve depo olarak kullanılmaktadır. Avlunun güneyinde bulunan eyvanın önü kapatılarak mescit olarak kullanıma açılmıştır. Eyvanı kapatan duvarın kuzeyine mihrap eklenmiş ve bu mihrabın hemen kuzeyinde ise çokgen planlı bir havuz inşa edilmiştir. Avlunun kuzeydoğusunda yer alan giriş açıklığından mescide geçilmektedir. Mescit, doğu-batı doğrultusunda 4,75m, kuzey-güney doğrultusunda 9,30m ölçülerinde ve dikdörtgen planlıdır. Mescidin güneyinde, 1,07m genişliğinde, 1,03m derinliğinde ve 3,07m yüksekliğinde dışa çıkıntı yapan bir mihrap yer almaktadır. Sekiz dilimli kemerden oluşan ve her iki yanına sütunceler yerleştirilen mihrabın zengin süsleme öğeleri yer almaktadır. Çeşitli formlarda pencere açıklıklarına yer verilen mescit, beşik tonozlu olup üzeri düz dam şeklinde yapılmıştır.

Mescidin doğusunda, 6,10m (doğu-batı)x6,02m (kuzey-güney) ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen planlı türbe mekânı yer almaktadır. Türbeye giriş, batı ve kuzeyde bulunan giriş açıklıklarından sağlanmaktadır. Türbenin içinde Artuklu Sultanı Kutbeddin İlgazi ve annesi Sıtti Radviye’nin sanduka şeklindeki mezarları bulunmaktadır. Türbe alanının güneyinde, 1,07m genişliğinde, 0,90m derinliğinde ve 3,06m yüksekliğinde dışa çıkıntı yapan mihrap yer almaktadır. Bu mihrap, dokuz dilimli kemerden oluşmaktadır.2

  1. Ara Altun, “Hatuniye Medresesi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt XVI, s. 504. ↩︎
  2. Mardin Kültür Envanteri, Cilt I, s. 3 ↩︎

✶ İlişkili Yerler