Hz. Ömer Kabala Eski Camii, Mardin ili, Artuklu ilçesi, Kabala Mahallesi’nde yer almaktadır. 2016 yılında geçirdiği geniş kapsamlı restorasyon çalışması ile yenilenen caminin yapımında, kesme ve düzgün kesme taş kullanılmıştır. Caminin güney cephesinde 1590 tarihi bulunmaktadır. Caminin kuzeybatısında, 3,20×6,50m ölçülerinde, dikdörtgen planlı revakın güneyinde bulunan, 1,35m genişliğinde, 0,45m derinliğinde ve 2,60m yüksekliğindeki yuvarlak kemerli giriş açıklığından, harim mekânına geçiş sağlanmaktadır. Harim mekânı, doğu-batı yönünde 16,50m, kuzey-güney yönünde 14,50m ölçülerinde ve dikdörtgen planlıdır. Harim mekânı, kıble yönünde dışa çıkıntı yapmış 0,90m genişliğinde, 0,65m derinliğinde ve 2,20m yüksekliğindeki dikdörtgen bir çerçeve içine alınmış mihrap, üç dilimli kemer özelliği taşımaktadır. Çerçeve ve mihrabın kemeri, bitkisel süslemeler ile hareketlendirilmiştir. Mihrabın güneybatısında minber, doğusunda ise vaaz kürsüsü bulunmaktadır. Harim mekânının kuzeyine, 2016 yılında modern malzeme ile kadınlar mahfili eklenmiştir. Harim mekânının kuzeydoğusunda, ahşap malzeme ile farklı bir mekân oluşturulmuştur. Dikdörtgen formlu pencere açıklığına yer verilen cami, içten düz tavanlı; dıştan üzeri dam ile örtülüdür. Caminin kuzeybatı köşesinde, kare kaide üzerinde yükselen silindir gövdeli bir minare bulunmaktadır. Tek şerefeli olan minarenin üzeri, dilimli kubbe ile örtülüdür. Caminin güney cephesi, kat bitimini simgeleyen silmeler ve silmelerin hemen altında bulunan bitkisel ve geometrik motifler ile hareketlendirilmiştir. Güney cephede bulunan, dikdörtgen formlu pencere açıklıkları üç dilimli kemer içine alınmış, kemerler silme ve geometrik motifler ile hareketlendirilip pencerenin hemen üzerinde kabartma şeklinde bitkisel motiflere yer verilmiştir. Pencere açıklıklarının arasında damla motifi içinde geometrik motifler görülmektedir. Caminin altında, yuvarlak kemerli bir çeşme mevcuttur. İki havuzdan oluşan çeşmenin kuzeybatı köşesinde bulunan açıklıktan su akmaktadır.1

  1. Mardin İli Kültür Envanteri, Cilt I, s. 38. ↩︎