Şehitlik Camii, Berlin
- Tür: Cami
- Kültür: Cumhuriyet
- Yüzyıl: 21. yy
- Bölge: Almanya, Berlin, Bezirk Neukölln
- Durum: Erişilebilir
Berlin’deki Şehitlik Camii, Almanya’daki en önemli ve simgesel camilerden biridir. 1999–2005 yılları arasında, Neukölln ilçesinde yer alan tarihi Türk Mezarlığı’nın bulunduğu alanda, Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DİTİB) tarafından inşa edilmiştir. Cami, adını 1866 yılında diplomatlara özel olarak kurulmuş olan bu mezarlıktan alır. Türkçede “şehitlik”, şehitlerin defnedildiği yer anlamına gelir.
Camii’nin mimari tasarımı, Türkmenistan Aşkabat ve Japonya Tokyo’daki camileri de projelendiren ünlü Türk mimar Hilmi Şenalp’e aittir. Yapı, 16. ve 17. yüzyıl Osmanlı mimarisinden esinlenilmiştir ve özellikle Mimar Sinan’ın klasik dönem üslubunu yansıtır. Ana kubbe, sekiz yarım kubbeyle desteklenir; ince uzun minareler, kemerli pencereler, zarif süslemeler ve detaylı bezemeler yapıya klasik bir Osmanlı havası kazandırır.
Şehitlik Camii sadece bir ibadet mekânı değil, aynı zamanda çok yönlü bir kültürel yapıdır. Toplamda üç inşaat aşamasında inşa edilmiştir. Caminin içinde dört kat bulunur: bodrum katta çok amaçlı salon, zemin katta geçici mescit ve ileride toplantı salonu olarak kullanılacak alan, asıl ibadet mekânı olan birinci kat ve kadınlar için ayrılan galeridir. Cami, yaklaşık 1500 kişilik kapasiteye sahiptir.
Yapının iç dekorasyonunda İznik çinileri ve Marmara mermeri kullanılmış, mihrap, minber ve kürsü detaylarında seramik ve mermer birlikte değerlendirilmiştir. İznik çinileri, geleneksel yöntemlerle üretilmiş, el işçiliğiyle boyanıp fırınlanmıştır. Kubbelerde ve duvarlarda yer alan hat süslemeleri, hattat Hüseyin Kutlu tarafından yazılmış, nakışlar ve desenler ressam Semih Irtes tarafından yapılmıştır. Osmanlı mimarisinde nadir görülen “kuş sarayları” da cami cephesinde yer almakta ve geçmişteki merhametli şehir mimarisine bir gönderme niteliği taşımaktadır.
Şehitlik Camii, sadece Neukölln ve Kreuzberg gibi çevre bölgelerdeki Müslümanlara değil, Berlin genelindeki Müslüman topluma da hizmet vermektedir. Cuma ve bayram namazları gibi büyük cemaatlerin bir araya geldiği zamanlarda Türkçe ve Arapça hutbeler okunur. Aynı zamanda camide cenaze törenleri de düzenlenmekte; defin işlemleri, Berlin’deki Müslüman mezarlıklarında ya da vefat eden kişinin memleketine nakledilerek yapılmaktadır.
Cami bünyesinde ayrıca bir kültür ve bilgi merkezi de yer almaktadır. Bu merkez, 2015 yılında “Türcken, Mohren und Tataren – Brandenburg-Prusya’da Müslümanlar” adlı sergiyle açılmıştır. Merkez, hem Müslüman toplumu bir araya getirmeyi hem de İslam’ı ve Türk kültürünü daha geniş kitlelere tanıtmayı amaçlamaktadır. Caminin toplumsal işlevi, dini görevlerinin ötesine geçerek Berlin’deki çok kültürlü yapıya önemli bir katkı sunmaktadır.
Alıntı: “Şehitlik Camii, Berlin”, Kültür Envanteri, 15 Haziran 2025, https://kulturenvanteri.com/yer/?p=409550.