Anemurium

Anemurium, Antik Çağ’da Dağlık Kilikya Bölgesi’nin (Kilikia Tracheia/Aspera) batı bölümünde yer alan önemli liman yerleşimlerinden birisidir. Günümüzde ise Mersin İli, Anamur İlçesi, Ören/Batıkent Mahallesi sınırları içerisinde kalan kent (Şekil 1), Anamur ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır.

Kente ait kalıntılar, günümüzde Sultansuyu Çayı’nın Akdeniz ile birleştiği noktanın yaklaşık 1.5 km güneybatısında yer almaktadır (Şekil 2). Anemurium’u batıda sınırlayan dağlık arazi, güneybatıda Akdeniz’e çıkıntı yapmaktadır. Öyle ki bu nokta Türkiye’nin Akdeniz’e uzantı yapan en güney ucu olup “Anamur Burnu” olarak bilinmektedir. Antik kentin kapsadığı alan ise Anamur Burnu’nun çevresi ve kuzeyindeki dağlık arazinin doğu yamacından ve eğimin azaldığı düzlük sahadan başlayıp Sultansuyu Çayı’na kadar uzanmaktadır (Tekocak, 2020a)

Kentin ilk kez ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte bugüne kadar yapılan araştırmalar sonucunda kentle ilgili bilgilere ilk olarak, MÖ 4. yüzyılda yaşadığı düşünülen antik coğrafyacı Pseudo Skylaks’ın eserinde rastlanmaktadır (Pseudo-Skylaks, 2016). Ps. Skylaks eserinde “Selinous, Kharadrous kenti ve limanı, Anemourion Burnu ve kenti, Nagidos kenti -[ki bu kent] bir adaya sahiptir” diye aktarır ve devamında diğer Kilikya kentlerine yer vermektedir. Burada özellikle batıdan doğuya doğru verdiği kentler sıralamasında Anemurium’dan bahsetmesi antik kentin bu dönemde bilindiğine dair en erken işarettir.

Ps. Skylaks’ın yanı sıra Livius (Livius, XX, 4), Strabon (Strabon, ΧΙV, 5, 3; XIV, 6, 3; XIV, 5, 5), Plinius (Pliny, V, XXII, 93; V, XXIII, 94), Tacitus (Tacitus, XII, 55) ve Ptolemaios (Ptolemy, V, 8) gibi antik yazar ve coğrafyacıların eserlerinde de Anemurium ile ilgili önemli bilgilere yer verilmiştir. Fakat bu bilgiler genelde Anemurium’un diğer antik kentlere olan mesafeleri hakkındadır.

Antik kaynaklardan da anlaşıldığı üzere Anemurium adı ilk kez MÖ 4. yüzyılda görülmektedir (Russell, 1987; Pilhofer, 2011). Kentte yapılan kazı ve araştırmalarda ise bu tarihten daha erken bir döneme giden herhangi bir arkeolojik belge henüz ele geçmemiştir. Buna karşın Berlin Müzesi’nde yer alan ve MÖ erken 4. yüzyıla ait bir sikke, Anemurium şehrinin bahsi geçen yüzyıldaki varlığına dair en erken bulgu olarak kabul edilir. Öte yandan bu sikke üzerindeki bilgiler, Anemurium’un Kıbrıs’la olan ilişkilerini göstermesi bakımından da ayrıca önemlidir (Russell ve Weir, 2000; Pilhofer, 2011). Bunun dışında önemli bir liman kenti hatta Kilikya’nın eski kentleri arasında olmasına karşın Anemurium’un Hellenistik Dönemi hakkında fazla bilgi sahibi değiliz. Ancak, Akropolü kuşatan surların batı bölümünde Hellenistik Dönem’e ait olduğu düşünülen kalıntıların olduğu görülmüşse de bunlar da ne yazık ki Ortaçağ’daki imar faaliyetleri sırasında büyük oranda tahrip edilmiştir (Russell, 1987).

Kaynak: Anemurium Antik Kenti’nde Kültürel Mirası Koruma ve Yaşatma Çalışmaları, Mehmet Tekocak