Marmara Adası Saraylar beldesinde, Abruz koyu ile Yana Manastırı arasında kalan, eski adı Panormi’de (şimdiki ismi ile Mermercik Limanı’nda) Türkiye’nin ilk mermer fabrikası 1912 yılında kuruldu. Unkapanı’nda bir mermer atölyesi işleten Kayserili Mehmet Bey böylesine büyük mermer rezervlerine sahip olan Ada’nın fabrikadan yoksun oluşuna şaşırmış, kayıtsız kalamamıştı. Zamanın armatörlerinden Paşabahçeli Hakkı Bey ve Manizadeler’den bir kişiyle daha birleşip, Marmara Adası’nda ilk mermer fabrikasını hizmete açmışlardır. Fabrika, İngiliz-Belçika ortaklığı ile inşa edilmiştir. 1912-1930 yılları arasında faaliyet gösteren fabrika, ortaklar arasında çıkan anlaşmazlık sonucu satılmıştır. Salih Sabri Karagözoğlu tarafından 1930 yılında alınıp yeniden üretime başlayan blok mermer taş kesme fabrikası, faaliyetini 1974 yılına kadar sürdürmüştür.

Sekiz katrağın bulunduğu fabrikada tüm makineler buharla çalışmaktaydı. Makinelerin ihtiyacı olan kömür ve kum gemiler vasıtasıyla dışarıdan getiriliyordu. Kullanılan makinelerin hiçbiri elektrikli değildi! Ocaklardan getirilen bloklar ray üzerinde hareket eden bir vagon vasıtasıyla içeriye alınıyordu. Buharla sağlanan hareket, miller vasıtasıyla katraklara aktarılıyordu. Kasnaklar vasıtasıyla hareketi sağlanan katraklar işini bitirdiğinde, başka boş bir kasnağa geçirilerek makinenin durması sağlanıyordu.

Mermer Fabrikası, Adalı Dergisi