Kızlarağası Câmii, Belgrad Aşağı Hisar’da ve Tuna’nın yakınında, şimdiki Kimya Enstitüsü binâsı yanında yer almaktaydı. Eserin bânîsi Beşir Ağa, Belgrad’da câmiden başka mektep ve çeşme de yaptırmıştır. Çeşmenin kitâbesi, Avusturyalılar tarafından söktürülüp günümüzde Romanya’da yer alan Temeşvar’a götürülmüştür. Temeşvar Müzesi’ndeki beş satırlık çeşme kitâbesi H.1152 (M.1739-40) târihlidir. Câminin de yakın târihlerde inşâ edilmiş olması muhtemeldir.

Câminin 1870 târihli eski fotoğrafından; kare planlı harim ile sekizgen kasnağa oturan kiremitle örtülü kubbeye sahip, tek şerefeli minâreden oluşan klasik Osmanlı tarzında bir eser olduğu anlaşılmaktadır. Câminin mîmârî özelliği Belgrad’daki Bayram Bey Câmii, Bayraklı Câmi ve Defterdar Câmii’ne benzemektedir. Fotoğrafta görülen câminin yanındaki iki katlı kiremit çatılı binânın Beşir Ağa Mektebi olması muhtemeldir.

1806-1813 yılları arasında ayaklanan Sırplar, Kızlarağası Câmii’ni kiliseye çevirmişlerdir. Diğer câmilerin aksine minâre yıktırılmamış; çan kulesine dönüştürülmüştür. Belgrat’ın yeniden Türklerin eline geçmesiyle birlikte câmi onarılarak tekrar eski hâline getirilmiştir. 04.09.1862’de imzalanan Kanlıca Protokolü gereğince Müslüman halk tarafından terk edilen câmi, 1878’de tümüyle yıktırılmıştır.[1]

Caminin tarifi Mehmet Emin Yılmaz’ın aşağıda belirtilen kaynağındaki tarife göre tahmini olarak işaretlenmiştir.

Kaynak:

[1] Yılmaz, M. E. (2023). Kiliseye Çevrilen Türk Eserleri (pp. 718-719). YTB Yayınları. | Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (ytb.gov.tr)

✶ Kaynaklar