Güneydoğu’daki neolitik yerleşmelerin aksine burada bitişik düzende bir yapılaşma göze çarpar

Aşıklı Höyük, Aksaray

Aşıklı Höyük, Aksaray'a bağlı Kızılkaya Köyü'nün yakınlarında yer alan arkeolojik bir alandır. Radyokarbon örneklerinin sonuçlarına göre, Aşıklı Höyük’te yerleşiklik 9. bin yılda başlar ve MÖ 8. bin yıl sonuna dek sürer. Yerleşme yaklaşık olarak MÖ 8200-7500 arasına tarihlenmektedir.[1] Aşıklı topluluğu, bu bin yıla yakın süreç boyunca yerleşimi hiç terk etmez. Bu kesintisiz iskan süreci, yerleşim düzeni ve mimaride radikal değişim ve dönüşümler ile ve aynı zamanda ekonomide ve teknolojide oldukça yavaş ve kademeli bir değişim ile birlikte takip edilebilmektedir. Bu bağlamda Aşıklılılar, bölgede yerleşikliğe geçen ilk avcı-toplayıcılardandır ve gerek ilk yerleşiklik süreçleri gerekse de bin yıllık iskan süreci içerisinde yerleşikliğe adaptasyon ile birlikte yaşam biçimleri teknik, sosyal, kültürel, bilişsel boyutlarda tümüyle okunabilmektedir. Kısaca diyebiliriz ki, insanlık tarihinin en önemli değişim ve dönüşüm süreçlerinden biri olarak avcı-toplayıcı ve göçer yaşamdan yerleşik yaşama geçiş süreci Orta Anadolu’nun Volkanik Kapadokya Bölgesi’nde Aşıklı Höyük özelinde izlenebilmektedir.[2][3][4]

Mimarlık tarihinin önemli gelişim ve dönüşüm süreçleri Aşıklı Höyük’te adım adım izlenebilmektedir. Mimaride saz ve ağaç gibi doğadan doğrudan temin edilebilen organik malzemelerin kullanımı, kerpiç üretimi ve kerpicin çeşitli şekillerde inşa malzemesi olarak tercih edilmesi, oval planlı kulübelerden dörtgen planlı konutlara geçiş ve yerleşme düzeninde dönüşüm gibi Yakın Doğu Neolitik Çağ mimarisini karakterize eden önemli dönüm noktaları ve değişim süreçleri Orta Anadolu Neolitiği bağlamında Aşıklı Höyük’te bin yıllık kesintisiz bir iskan sürecine paralel olarak takip edilebilmektedir.

  1. ^ "Aşıklı Höyük". 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  2. ^ Özbaşaran, M. 2013: Orta Anadolu'nun Neolitikleşme Sürecinde Aşıklı,Colloquium AnatolicumXII: 1-14.
  3. ^ Özbaşaran, M. 2011: The Neolithic on the Plateau, S. Steadmann- G. McMahon (eds).The Oxford Handbook of Ancient Anatolia 10.000-323B.C:E.: 99-124. Oxford University Press.
  4. ^ Özbaşaran, M. 2012: Aşıklı, M. Özdoğan, N. Başgelen and P. Kuniholm (eds.) The Neolithic in Turkey, New Excavations & New Research. Central Turkey: 135-158. Archaeology & Art Publications, Istanbul.