Ankara Güdül Kurganları, Kaya Resimleri ve Kaya Yazıtları

Ankara’nın Güdül ilçesi ve civarında yapılan yüzey araştırmaları, bölgenin Orta Anadolu Türk bozkır kültürleri açısından önemli bir geçiş ve etkileşim alanı olduğunu göstermektedir. Bölgede belgelenen kurgan tipi taş yığınları ile petroglifler; at sürme sahneleri, yaban keçisi ve geyik tasvirleri, av kompozisyonları ve tamga-benzeri soyut işaretler gibi unsurlar içermekte olup bu materyal kültür, Orta Asya–Avrasya bozkır geleneğiyle stilistik paralellikler sunmaktadır¹. Güdül kaya resimleri özellikle Salihler, Adalıkuzu köyü ve çevresinde yoğunlaşmakta; kaya yüzeyi işleme teknikleri, patina uyumu ve ikonografik özellikleri nedeniyle tarihsel nitelikte oldukları kabul edilmektedir². Petrogliflerde görülen sahnelerin büyük kısmı Anadolu’nun geleneksel kaya resimleri repertuvarı yerine Altay, Tuva ve Kazakistan’daki kaya sanatı alanlarıyla benzerlik göstermekte, bu durum bölgenin MÖ 1. binyılda Anadolu’ya yönelen bozkır hareketlerinin bir yansıması olabileceğini düşündürmektedir³. Kaya işaretleri arasında alfabetik olmayan, çizgisel tamga/klan sembolleri niteliğinde işaretler de bulunmakla birlikte bunların bir “yazı sistemi” olarak değerlendirilmesi henüz bilimsel kesinlik taşımamaktadır. Güdül’deki bu buluntular bir bütün olarak değerlendirildiğinde, bölgenin hem Erken Demir Çağı hem de Orta Demir Çağı boyunca göçebe ve yarı-göçebe Türk toplulukların ritüel, ekonomik ve sosyal pratiklerine ışık tutan, İç Anadolu’da az çalışılmış bir bozkır kültürü yatağı olduğu görülmektedir.

Bașaran, S. (2024). Adalıkuzu Petroglifleri Çalışması. Türk Tarih Kurumu.

Eker, A. M. (2023). Spatial and Temporal Distribution of Anatolian Rock Art. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, YL Tezi.

Dönmez, İ. Ç. (2019). “Anatolian Rock Pictures in the Light of New Interpretations and Hypotheses.”

Şenyurt, S. Y., (2018). Anadolu Türk Tarihine ve Arkeolojisine Açılan Yeni Bir Kapı: Ankara Güdül Kurganları ve Kaya Resimleri . 18. Türk Tarih Kongresi (pp.224). Ankara, Türkiye