Şah Kutluğ Hatun Kümbeti

Şah Kutluğ Hatun Kümbeti H. 750 / M. 1350-51 yılında inşa edilmiştir. Hunat Camii’nin doğusunda yer alan türbede Kutluğ Hatun, Haydar Bey ve Bahşayiş Bey medfundur. Haydar Bey’in, Argıncık’taki Haydar Bey Köşkü’nü yaptıran şahıs olması muhtemeldir. Güney-kuzey doğrultusunda dikdörtgen plan üzerine oturan kümbet iki bölümden oluşur. Asıl türbe bölümü kare planlıdır ve kubbeyle örtülmüştür; kuzeydeki dikdörtgen mekân ise sivri tonozla kapatılmıştır. Kubbenin dış örtüsü piramidal külah biçimindedir. On altı köşeli kubbe kasnağına geçiş, sivri kemerler arasına yerleştirilmiş ters üçgen dolgularla ustalıkla sağlanmıştır. Yapının duvarları düzgün kesme taşlarla kaplanmış, iç mekânda kemer yüzeyleri moloz taşlarla örülerek sağlamlık ve sadelik bir arada sunulmuştur.

Giriş, güney cephe ortasında yer alan anıtsal taçkapıdan sağlanır. 3.60 metre genişliğe ulaşan bu kapı, saçağa kadar yükselir ve dört kademeli bordürle çerçevelenmiştir. Kapının her iki yanında duvar içine yerleştirilmiş mihrap nişleri bulunur. Bordürlerde dönemin sanat anlayışını yansıtan zengin süsleme programı dikkat çeker: yürek biçimli geçmeler, on iki kollu yıldız desenleri, rumili kıvrım dallar, kırık çizgilerden türeyen sekiz kollu yıldız ağları ve üçlü saç örgüsünü andıran motifler farklı bordürlerde işlenmiştir. Kapı açıklığı, profilli başlıklara sahip sövelere oturan taşlarla örülmüş basık kemerle tamamlanmıştır. Kemer kavsini düzleyen lento taşının köşeleri ajur tekniğinde işlenmiş, üzerine yerleştirilen dikdörtgen taşların yüzeyleri geometrik desenlerle süslenmiştir. Kavsara, dört sıra mukarnas dizisiyle oluşturulmuş ve dışta mukarnaslı bir kemerle kuşatılmıştır. Kemer ile kavsara arasındaki alınlık geometrik kompozisyonla bezenmiş, kuşatma kemerinin üzerinde üç dilimli kemer formunda beyaz mermerden yapılmış kitabe yerleştirilmiştir. Dört satır halinde işlenmiş bu kitabe sayesinde kümbetin, Şah Kutluğ Hatun tarafından oğlu Emir Haydar Bey ve kardeşi Emir Bahşayiş adına yaptırıldığı öğrenilmektedir.

Taçkapının yan kanatlarındaki mihrabiye nişleri dört sıra mukarnasla örtülmüş olup yüzeylerinde girift geometrik bezemeler göze çarpar. Pencereler de aynı özenle işlenmiş üç bordürle çevrelenmiştir. Kuzey cephedeki pencere, zamanla bitişiğindeki evin ocağı olarak kullanıldığından tahrip olmuştur. Batı ve doğu cephelerdeki dikdörtgen pencereler ise farklı bordür düzenlemeleriyle geometrik ve bitkisel süslemelerle bezenmiştir.

Yapı malzeme olarak düzgün kesme taş kullanılarak inşa edilmiştir. Kubbesi 1977 yılında kesme taştan yeniden yapılmış, duvarların bazı kısımları 1992-93 onarımlarında yenilenmiştir. Aynı yıllarda çevresindeki evler kaldırılarak kümbet tamamen ortaya çıkarılmıştır.