İbrahim Paşa Camii, Erzurum

Erzurum Valisi Yazıcızade İbrahim Ethem Paşa tarafından 1748 yılında yaptırılmıştır. İbrahim Paşa Mahallesinde, Hükümet Meydanında, Vilayet Binası ile Taş Ambarlar arasında bulunmaktadır.

Tarihçe: Cami kitabesine göre İbrahim Edhem Paşa tarafından 1161 H.-17e48 M. tarihinde yaptırılmıştır. Yapının kapı kemerinin üzerinde bulunan 43 x 64 cm ölçülerindeki mermer kitabe, tâlik hatla yazılmış olup, beş satır ve iki sütundur. Şair Haşim tarafından yazılmıştır. Caminin mihrabında 47 x 38 cm ölçülerinde mermer kitabe yer almaktadır. Camide, kaidelerinde kitabeleri yer alan Şamdanlardan biri 1161 H.-1748 M. tarihinde İbrahim Paşa tarafından, diğeri 1212 H.-1797 M. tarihinde İbrahim Paşa’nın kızı Muhsine hanım tarafından ve diğer ikisi 1347 H.-1928 M. tarihinde Alemdar Zade Abdurrahman’ın eşi Saniye Hanım tarafından vakfedilmiştir. Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 13.11.1976 tarih ve A-188 sayılı kararı ile koruma altına alınmıştır.

Plan ve Mimari Özellikleri: Kare planlı ve tek kubbeli olarak yapılmış olan camin üç gözlü son cemaat yeri mevcuttur. Son cemaat yeri kubbelerle örtülü olup, yuvarlak kemerlerle birbirine bağlanan mukarnas başlıklı dört sütun tarafından taşınmaktadır. Caminin doğu ve batı cephelerinde altta dikdörtgen formlu üçer pencere ve üstte yuvarlak kemer formlu birer penceresi bulunmaktadır. Kuzey cephede girişin iki yanında birer pencere, güney cephesinde ise dikdörtgen formlu ikisi mihrabın yanında, biri mihrabın üzerinde yuvarlak kemerli pencere görülmektedir. Caminin kuzeybatı köşesinde yer alan minare, Kare kaideli silindirik gövdelidir. Kaideden silindir gövdeye geçişte köşeler pahlanmıştır. Şerefe altlığında iki sıra iri mukarnaslardan oluşan süsleme görülmektedir. Cami kapısı düz atkı taşlı olup sivri kemerlidir. Girişteki sivri kemerin köşelerinde başlıklı sütunceler bulunmaktadır. Kapı üç yönden iç ve dış bükey silme ile sınırlandırılmıştır. Harim kısmı kubbe ile örtülü olup, kubbeye geçişlerde kullanılan tromplar sekizgene dönüştürülmüş, bunun üzerine de kubbenin oturduğu dairevi kasnak yerleştirilmiştir. Mihrap beş kenarlı olup kesme taştır. Dört sıra mukarnastan oluşan bir kavsaraya sahiptir. Caminin ahşap minberi XX. yüzyıl eseridir.