Akiye Burnu Tonozlu Yapısı

Çandır Köyü yakınlarındaki yapının yer aldığı alanın yanı sıra, inşa malzemesi, tekniği ve plan özellikleri dikkate alındığında Osmanlı döneminden, XIX. yüzyıldan günümüze ulaşan bir eser olduğunu ileri sürmek uygun olacaktır.

Sahilin kuzeyini sınırlayan Akiye Burnu’nun kuzeydoğusunda birbirine bitişik iki tonozlu yapı tespit edilmiştir. İyi korunmuş yapılar sahilden 20–30 m kadar içerde konumlanmıştır. Yapıların kuzeybatı yönünde yaklaşık 100 x 150 m genişliğindeki zeytinlik olarak kullanılan düz bir arazi vardır. Kuzeybatıgüneydoğu yönünde yer alan yapıların 0.75 m genişliğindeki girişleri kuzeybatı yönündedir. Güneydeki yapının kapı yüksekliği 1.90 diğeri ise 2 m olarak ölçülmüştür. Üst kısımları kısmen tahrip olmuş olan kapıların tek kanatlı ahşap bir kapıya sahip olduğu düşünülmektedir.

Harçlı moloz taş duvar örgüsüne sahip yapıların duvar kalınlığı 0.50 m olarak ölçülmüştür. Her iki yapı birbiriyle birleşik olsa da ortak duvara sahip değillerdir. Oda yan duvarlarının yüzeyi sıvasız olan mekânlarda tonozlarda sıva kaplama korunmuştur. Güneydeki tonozlu yapı 4.15 x 3.25 m boyutlarındadır. Odanın tonoz başlangıç seviyesine kadar yüksekliği 1.60 m, tonoza kadar olan yüksekliği ise 2.25 m kadardır. Yapının güney duvarı içinde 0.55 m genişliğinde, 0.95 ve 0.75 m yüksekliğinde iki pencere açıklığı ile ve bu pencereler arasında taban düzeyinde bir ocak bulunmaktadır. Kuzeydeki tonozlu yapı 4.15 x 3.30 m boyutlarındadır. Yapının içten yüksekliği tonoz altına kadar 2.30 m kadardır. Odanın güney duvarında 0.50 m genişliğinde 0.65–0.85 m yüksekliklerinde olasılıkla dolap olarak kullanılmış iki niş ve bunların aralarında ocak bulunmaktadır.

Yüzey araştırması ile incelenen yapıların işlevi konusunda kesin bir öneri sunulamasa da Geç Osmanlı Dönemi’nden olan bu yapıların büyük olasılıkla deltanın başlangıcında ve Delikli adanın karşısındaki konumları ile ticari ya da depolama amaçlı kullanılmış olabileceği düşünülmektedir. Başka bir olasılıkla karakol ya da Gümrük Binası olarak kullanılmış olabileceğidir. Kapubağ Yarımadası’nda deniz ticaretinin yoğun yapıldığı Sarsala Koyunda benzer bir örnek saptanmıştır. Geç Osmanlı Döneminde Sarsala Koyuna kereste ticareti için gemilerin yanaştığı bilinmektedir. Akiye Burnu’ndaki bu tonozlu yapı grubu deltanın girişinde hem güvenliği sağlamakla hem de gümrük işlevine yönelik düzenlenmiş olmalıdır.

S.Gümüş, U.Çörtük, S.Yıldız, Kaunos Territoriumu İztuzu Sahili Antik Tuzla Sal Kaunitis Yakın Çevresinin Arkeolojisi, 50. Yılında Kaunos/kbid

Bkz. Murat Erdal Dere, Prof. Dr. Kadir Pektaş – Dalyan Boğazında Bilinmeyen Bir Yapı: Köyceğiz – Çandır Köyü Han ve Depo-Ambar Binası