Alaca Kümbeti

Emir Celaleddin bin Muhammed Kümbeti veya yaygın adıyla Alaca Kümbet, 1184–1190 yılları arasında inşa edilmiş olup Selçuklu dönemi anıt mezar mimarisinin dikkat çekici örneklerinden biridir. Yapı, kübik bir gövdenin üst kısmının pahlanmasıyla elde edilen sekizgen kasnak üzerine oturtulmuş, içten kubbe dıştan ise piramidal külahla örtülmüştür. Kare planlı gövdenin pahları güneyde üçgen, kuzeyde ise dörtgen biçimindedir. Alt katına dair bir iz bulunmayan kümbette mumyalık katı yer almamakta; kapının eşik seviyesi ise yapının asıl zemin veya oturtmalık seviyesi olarak değerlendirilmiştir.

Giriş açıklığı kuzey cephesinin doğu köşesine yakın konumlandırılmıştır. Yedi basamakla ulaşılan kapı, yanlarda ve üstte düz bir silme ile çerçevelenmiş, birbirini kademeli olarak takip eden dar ve geniş bordürlerle zenginleştirilmiştir. Dış bordür süslemesiz bırakılmış, iç kısım ise beş sıra mukarnaslı kavsara kemerle tamamlanmıştır. Mukarnasların ardından bitkisel motiflerle işlenmiş dar bir bordür uzanır. Oldukça yüksek tutulan girişten kare planlı ana mekâna geçilir. Bu bölümde üç kenarda farklı ölçülere sahip nişler yer almakta, güney duvarında sivri kemerli bir niş öne çıkmaktadır. Batı duvarındaki yüksek sivri kemerli bir niş içine iki dikdörtgen pencere açılmıştır. Güney ve batı cephelerindeki pencereler dışa doğru daralan kesme taşlarla çevrilmiştir. Mekân, köşelerde düz pandantiflerle kubbeye geçiş sağlanarak yarım küre biçiminde örtülmüş; döşeme taş kaplamayla düzenlenmiştir. Üst katta ise son onarımlar sırasında konulmuş taş bir sanduka bulunmaktadır.

Süsleme programı daha çok kuzeydeki giriş kapısında ve batı cephesindeki pencerede yoğunlaşır. İç mekân sade bırakılmış, bezeme unsurları ise geometrik ve bitkisel motiflerden oluşmuştur. Malzeme olarak yapının tamamında kesme taş kullanılmış, duvarlarda moloz taş dolgudan da yararlanılmıştır. Pencerelere ahşap çerçeveler, kapıya ise ahşap kanat sonradan eklenmiştir.

Batı cephesinde, dikdörtgen pencerelerin üst kısmında yatay dikdörtgen formda yer alan kabartma kitabe tek satır hâlinde işlenmiştir. Kitabede “Bu türbe merhum emir Sadreddin Ömer bin Cemaleddin Muhammed’indir” ibaresi okunmaktadır. Yazının rakamsal bölümünde yüzler hanesinde 5, onlar hanesinde 8 rakamı seçilebilmekte, birler hanesi ise tamamen silinmiş durumdadır. Bu kayıt, yapının Hicrî 580’li yıllarda, yani miladî 1184’te Emir Celaleddin bin Muhammed için inşa ettirildiğini ortaya koymaktadır.

✶ İlişkili Yerler

Kayseri Kültür Yolu

Diğer Türler