Battalaltı Roma Hamamı

Kayseri, önce Kapadokya Krallığı’nın; ardından Roma İmparatorluğu’nun Kapadokya eyaletinin ve Bizans döneminde de aynı bölgenin idari merkezi olmuştur. Bu uzun tarihsel süreç boyunca Roma şehirlerinde olduğu gibi Kayseri’de de çok sayıda hamam inşa edilmiştir. Ancak bunlardan günümüze yalnızca bir tanesinin kalıntıları ulaşabilmiştir.

Bu yapı, “Battalaltı Roma Hamamı” olarak bilinir. Kayseri’nin en eski yerleşimlerinden biri olan Eskişehir Bağları bölgesinde, Battal Camii’nin kuzeyinde yer alan bu büyük boyutlu hamam, Geç Roma ya da erken Bizans dönemine tarihlenmektedir. M.S. 4. yüzyıla ait olduğu düşünülen kalıntıların, dönemin önemli dinî lideri Aziz Basileios tarafından yaptırılan külliyesine bağlı olabileceği de mümkündür.

22 Nisan 1891’de Kayseri’ye gelen seyyah William Lewis Sachtleben de, hamam kalıntılarını fotoğraflarken notunda burayı “Roma hamamı harabeleri” olarak adlandırmış ve şu ifadeyi kaydetmiştir: “Kayseri’nin batısında antik bir Roma hamamının harabeleri.” Çektiği fotoğrafta, hamamın günümüze ulaşan kuzey duvarı ile güneydeki başka bir duvarın hâlen ayakta durduğu; çevrede çok sayıda kalıntı parçasının bulunduğu ve etrafının boş bir alan olduğu görülmektedir. Bu yapı, Evliya Çelebi’nin Seyahatnâmesi’nde de anılmış, halk arasında tılsımlı sıcaklığıyla ünlü “Belinas Hekim Hamamı” olarak tanınmıştır.

Hamamın içinde su künkleri ve kurşun borular gibi döneme özgü su tesisatı unsurları da tespit edilmiştir. Nitekim 1971 yılında Battal Camii’nin onarımı sırasında, hamama su sağlayan ve kaynağından yapıya kadar uzanan orijinal kurşun borular ortaya çıkarılmış, bunların bir kısmı Kayseri Müzesi’ne alınmıştır.

Günümüzde yapıya ait kalıntılar büyük ölçüde moloz ve horasan dolguları hâlinde ayakta kalabilmiştir. Zamanla çevresi gecekondular ve kamu binalarıyla işgal edilmiş, ayrıca kalıntıların güneyinden geçen asfalt yolun yapımı sırasında yapıya ait bağlantılı bölümler de tahrip edilmiştir. Üzerinde henüz herhangi bir arkeolojik kazı gerçekleştirilmediği için, yapının kesin tarihi ve işlevine dair ayrıntılar ancak ileride yapılacak bilimsel araştırmalarla netlik kazanabilir.