Bayırköy (Ekşioğlu) Camii, İkizdere
- Tür: Cami
- Kültür: Osmanlı
- Yüzyıl: 19. yy
- Bölge: Türkiye, Karadeniz Bölgesi, Rize, İkizdere
- Durum: Erişilebilir
Yeri: Rize’nin İkizdere İlçesinde, eski adı Koylav olan Bayırköy’de yer almaktadır.
Tarihçesi: Bölgenin önemli eserlerinden birisi olan yapı, dört farklı kitabeye sahiptir. Birinci kitabe, medrese penceresinin üzerinde olup on iki satırdan oluşmaktadır.
Kitabesi;
La ilahe İllallah Muhammed Resulullah
Galellahü teala selamun aleyküm tıbtüm fedhuluha halidin
Ehli kurye rahı hayra ettiler gayret hemin
Ta temelden yaptılar bu camii gayet emin
İnnema Ya’mur ile amil olup bilittifak
İldiler sarfı kudreti can ve dilden aferin
Haşreden eshab hayrı ede mesrur bermeram
Muzahher lutfü inayet kıl ya ilahel alemin
Maksadım bir taşla Hakka tevessül eylemek
Ol sebepten ba ki yardım ile Rabbi main
Gelse? Bir tarih cevher yazsa? Nahif çok seza
İzni yezdan ile yapıldı bu camii pek metin
Sene 1317/1899
İkinci kitabe, caminin ahşap giriş kapısı kanatlarına üç (3) satır halinde işlenmiştir.
Kitabesi;
Amele Laz Kaba Eyyüb
Oğlu Bilal Usta
Afeya anh sene 1317
Üçüncü kitabe, cami giriş kapısının üzerine on iki satır olarak mermere yazılmıştır.
Kitabesi;
La ilahe İllallah Muhammed Resulullah
Galellahü teala innema ya’mur u mesacidallahi men amene billahi vel
yevmil ahiri
Karye halkı hak yoluna eyleyup sa’i cezil
Ta temelden yaptılar bir camii tarz-ı cemil
Mescide gayret edenler bula nimet ya kerim
Cennet-i Â’lâ içinde içe âb-î selsebîl
Bu taşı yazdıranında maksadın verûb hüda
İki cihanda ilahî olmasun asla rezil
Lütf-ü Hakk gayet genişdir bunda yoktur iştibah
Zerrece hayrıyla Mevla afv eder cürm-ü sakil
Geldi bil-ilham hakk tarihini yazdı nahif
İzn-î Bârî ile yaptı bu camii bi-âdîl
(Sene 1317/1899)
Son kitabe ise minber kapısı üzerinde yer almaktadır.
Kitabesi;
Allahümme ya miftahül ebvab
İftah lena hayral bab
Sene 1317
Kitabeler dışında bölge ile ilgili vakıf kayıtları tespit edilmiştir. Birinci vesikada, “Koylav (Bayırköy) Köyü’nde ashab-ı hayrat tarafından inşa edilen cami için Manle Köyü halkından Tavukçuoğlu Hasan Efendi bin Memiş’in bin kuruş vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş Koylav Camii’nin hatibine verilmek üzere 1882’de vakfedilmiştir”.
İkinci belgede (1913), “Koylav (Bayırköy) Köyü’nden Ekşioğlu Hüseyin Efendi bin Hacı Battal’ın Kazançukur adlı mahalde ashâb-ı hayır tarafından yeniden inşa olunan mescit için iki bin kuruşluk para vakfı” .
Üçüncü kayıtta (1922), “Ekşioğlu Mustafa Efendi bin Mikdad Ağa’nın Çamçavuş adlı mevkide yeni olarak inşa ettiği mescit için on yüz bin beş yüz kuruş vakfı ve paranın senelik nemasından kendisinin inşa ettiği mescidin imam ve hatibine verilmek” üzere vakfedildiği geçmektedir.
Kitabe ve arşiv belgelerinden hareketle, 1899’da yeniden inşa edilen mevcut caminin yerinde daha eski bir yapı olduğu anlaşılmaktadır. Ancak eski yapının ne zaman inşa edildiği ile ilgili bir bilgi saptanamamıştır.