Eşrefoğlu Hamamı
Beyşehir Hamamı olarak da bilinir.
- Tür: Hamam
- Kültür: Eşrefoğlu
- Yüzyıl: 13. yy
- Bölge: Türkiye, İç Anadolu Bölgesi, Konya, Beyşehir
- Durum: Erişilebilir
Hamam eski kale kapısıyla Eşrefoğlu Camii’nin arasında, bedestenin batısında yer almaktadır. Hamamın inşa tarihi ile ilgili herhangi bir kitabe mevcut değildir. Caminin taç kapısındaki vakfiyesinde gelir kaynakları olarak sıralanan gayrimenkuller içerisinde “Hamâm-ı Kebîr” olarak adının geçmesi mevcut yapıyı ifade etmektedir.
Kadınlar ve erkeklere mahsus çifte hamam olarak inşa edilen yapının kadınlar kısmı -bazı kalıntıların dışında- tamamen yıkılmış olup ancak erkekler bölümü ayakta kalabilmiştir. Hamam soyunmalık, soğukluk, sıcaklık ve külhan bölümlerinden meydana gelir. Soyunmalık hamamın doğusundadır. Üst örtüsü her sırada üçer adet olmak üzere boyuna iki sıra oluşturan eşit aralıklı toplam altı direk tarafından taşınırken son restorasyonlarda değiştirilmiştir.
Soğukluk bölümünün üzeri kubbeyle örtülü olup, köşelerde üçgen kesitli plaster şeklinde zemine kadar inen sivri kemerli tromplara oturmaktadır. Bu bölümünün duvar yüzeylerine sıva üzerine kalıp baskı tekniğinde palmet ve Rumi motifleri işlenmiştir. Taş döşemeli zemininde bir havuzun olduğu tahmin edilmektedir.
Sıcaklık bölümü ortada merkezi bir kubbenin dört tarafında haçvari bir şekilde tertiplenmiş sivri tonozlu birer eyvan ve köşelerde kubbeli birer halvet hücrelerinden ibaret plan şemasına sahiptir. Klasik Osmanlı mimarisinde çok sık rastlanan bu şemaya göre hamamın kubbesi köşelerde pandantiflere, yanlarda eyvan kemerlerine oturtulmuş, tepesine de büyükçe bir ışıklık açılarak etrafına dört adet üçlü ışık gözleri konmuştur. Eyvanları birbirinden ayıran köşeler pahlanarak buralara sivri kemerli girişler açılmıştır. Sıcaklık kısmının eyvanlarında ve köşe halvetlerinin duvarlarında sıva üzerine kalıp basma usulüyle yapılmış tezyini bordürler, Eşrefoğlu Hamamı’nın yegâne ve çok önemli süslemesiydi. Kubbe kasnağının altında bir kuşak hâlinde dolaşan bu tezyinatta Rumilerle, tepeleri lale şeklinde nihayetlenen palmetler yüzeyi doldurmaktaydı. Alttaki ince bordürde yıldız, lale, ibrik ve atlı süvari tasvir edilmişti. Ancak restorasyon çalışmalarında bunlar yok etmişlerdir.
Eşrefoğlu Hamam’ı, Selçuklu geleneğine uygun olan ve daha sonra Osmanlılarda kullanılacak “Haçvari dört eyvanlı ve köşe hücreli” plan tipinin Selçuklularda son, Beyliklerde ise ilk uygulamasıdır.
✶ İlişkili Yerler