Konya Ahmedek

Konya Ahmedek, Alâeddin Tepesi’ni çevreleyen iç kaleden ayrı olarak şehrin savunması için inşa edilmiş bir hisardır. Günümüzde Zindankale olarak bilinen mevkide yer almaktaydı. Zamanla hapishane olarak kullanıldığı için “Zindankale” adıyla anılmış, bu nedenle bulunduğu mevki de ismini buradan almıştır.

Ahmedek’in inşa tarihi konusunda kesinlik yoktur. Naîmâ, yapının Sultan İzzeddin Keykavus (1211–1220) döneminde yapıldığını bildirir. 1891’de Konya’ya gelen Huart’ın bulduğu 610/1213 tarihli kitabe, bu bilgiyi desteklemektedir. Buna göre Ahmedek, dış surlar henüz yapılmadan önce, şehrin güvenliği için 1213’te inşa edilmiştir.

Mimarına ve Selçuklu dönemindeki mimari özelliklerine dair kesin bilgi yoktur. Osmanlı kaynakları ise Ahmedek’in güçlü bir savunma kalesi olduğunu göstermektedir. 1564 tarihli kayıtlarda burçlara, Zindan ve Davul kulelerine sahip olduğu; zemininde silah ve güherçile deposu bulunduğu; üst katlarda görevli odaları, kıymetli eşyaların saklandığı mekânlar ve zindanların yer aldığı; en üstte ise kulelerle çevrili bir teras bulunduğu aktarılmaktadır. Çevresi hendekle çevrili olan kaleye ahşap bir köprüyle giriliyordu.

Fatih Sultan Mehmet (1444–1446, 1451–1481) ve 2. Bayezid (1481–1512) dönemlerine ait kayıtlarda, Ahmedek’te darphane olarak kullanılan bir bölüm bulunduğu ve kale görevlilerinin burada çalıştığı belirtilmiştir. Bu durum, yapının yalnızca askeri değil, aynı zamanda idari ve mali işlevlere de sahip olduğunu göstermektedir.

Yapı, sur kulelerinden oldukça yüksek ve genişti. Osmanlı kaynakları, Ahmedek’in “irtifa bakımından farklı” olduğuna işaret etmektedir. 1766’da Niebuhr tarafından çizilen planda altı köşeli formu ve her köşede bir kule bulunduğu aktarılmıştır.

Ahmedek, 13. yüzyıldan itibaren pek çok saldırıya uğramıştır. Baycu Noyan’ın tahribatı sırasında zarar görmüş, daha sonra onarılmıştır. En büyük yıkımı Karamanoğulları döneminde yaşamış, İbrahim Bey tarafından yıktırılmış, ardından 2. Mehmet tarafından yeniden yaptırılmıştır.

18. yüzyılda hâlâ ayakta olan yapı, 19. yüzyılda hızla harap olmuş, 1842’de büyük ölçüde yıkılmıştır. 1891’de yalnızca güney kulesi kalmış, 20. yüzyıl başlarında tamamen ortadan kalkmıştır. Tanzimat döneminde şehirlerin modernleştirilmesi çerçevesinde Konya surlarıyla birlikte Ahmedek de ortadan kaldırılmıştır.

2017 yılında Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen otopark inşası sırasında Ahmedek’in temellerine ulaşılmıştır. Bunun üzerine proje revize edilmiş, planlanan 700 araçlık kapasite 500 araca düşürülmüş ve Zindankale surlarının sergilenmesi amacıyla özel bir bölüm düzenlenmiştir.