Taş Mektep, Niksar

İnşa veya onarım kitabesi bulunmadığından inşa tarihi kesin olarak bilinmeyen Taş Mektep’in, Osmanlı dönemi kaynaklarının incelenmesinde ve yapının inşa tekniği bakımından yapılan değerlendirmelerde 15. yüzyılın sonu ile 16. yüzyılın başlarında inşa edilmiş olabileceği düşünülmektedir.

Tek katlı olarak, kagir tekniğinde, konum olarak kale surlarına bitişik şekilde, sur dışına inşa edilen yapının, batısında Belediye Binası (Eski Hükümet Konağı), Taş Mektep ile Belediye Binası arasında ise günümüzde basamaklı olarak düzenlenen düz bir alan ve çeşme bulunmaktadır.

Eğimli bir arazi üzerinde olmasından dolayı yapının doğusu ve batısı arasında yaklaşık 2 m kadar bir kot farklı bulunmakta olup seviye doğu cephede, güneyden kuzeye doğru giderek artmaktadır. Bu nedenle yapının doğusu toprağa gömülü olarak inşa edilmiş, seviye farkından yararlanılarak yapının doğu beden duvarı önüne, üst kata/çatıya çıkılan merdiven yerleştirilmiştir.

Dıştan 8,75×9, 95 m boyutlarındaki, doğu-batı yönünde yaklaşık dikdörtgen planlı yapı, kuzeydeki birbirine bitişik iki oda ile bu odaların güneyindeki revak bölümünden oluşmaktadır. Batı-doğu doğrultusunda düzgün olmayan dikdörtgen planlı olan revakın doğusu kapalı, batı ve güneyi açık olarak düzenlenmiştir. Niksar’daki günümüze ulaşan tek ve en erken tarihli mektep olması açısından ünik olan yapı, günümüzde Prof. Dr. Metin Sözen Kültür ve Turizm Merkezi olarak işlevlendirilmiştir.^[1]

—–

¹Şuayip Çelemoğlu, Hacer Zor, Niksar Taş Mektep, Vakıflar Dergisi, Sayı 59, 2023.