Yalınayak Hamamı
- Tür: Hamam
- Kültür: Osmanlı, Yahudi
- Yüzyıl: 15. yy
- Bölge: Türkiye, Ege Bölgesi, İzmir, Tire
- Durum: Erişilebilir
Erkekler ve kadınlar kısmı olmak üzere iki bölümden meydana gelen bir çifte hamamdır. Duvarlar kaba yonu taş ve moloz taşla, kubbe ve tonozlar ise tuğlayla inşa edilmiştir. Zemin kaplamalarında devşirme mermer levhalar kullanılmıştır.
Erkekler kısmı, S. Eyice’nin Osmanlı hamamlarının sıcaklık mekânlarını dikkate alarak yaptığı tipolojiye göre “haçvari dört eyvanlı ve köşe hücreli tip”in varyasyonlarındandır. Kadınlar kısmı ise “ortası kubbeli, enine sıcaklıklı ve çifte halvetli tip”e uygun bir plan şemasına sahiptir.
Kuzeyde yer alan erkekler kısmı, kadınlar kısmına oranla hayli anıtsaldır. Erkekler kısmı soyunmalığına giriş, kuzey cephesindeki sivri kemerli açıklıktan sağlanmaktadır. Cephenin doğu köşesinde bir çeşmeye yer verilmiştir. Kubbeyle örtülü kare planlı soyunmalık, güneyde beşik tonozlu bir hacimle genişletilmiştir. Soyunmalığın ortasında altıgen planlı bir fıskiyeli havuz, doğusunda havlu kurutmalık ve kahve ocağı olarak ayrılmış beşik tonozlu birer bölüm bulunmaktadır. Enine dikdörtgen planlı ılıklık
mekânı, beşik tonozla örtülüdür. Ilıklığın güneyinde, önünde geniş seki bulunan bir mihrap mevcuttur. Kuzeyinde ise beşik tonozla örtülü tuvalet-tıraşlık mekânı yer almaktadır. Sıcaklık, ortadaki kubbeyle örtülü büyük hacmin çevresine yerleştirilmiş beşik tonoz örtülü sekiz eyvan, köşelerde ise kubbeyle örtülü üç halvet ve kuzeybatı köşede havuz içeren mekândan oluşmaktadır. Sıcaklığın ortasında çokgen planlı bir göbek taşı vardır. Gerek ılıklığı örten tonoz gerekse sıcaklık kubbeleri, çok sayıda ışık gözü içermektedir. Sıcaklığın merkezindeki kubbede, yıldız ve çokgen formlu ışık gözleriyle çark-ı felek kompozisyonu oluşturulmuştur.1





✶ İlişkili Yerler