Altıkulaç Lahdi (veya Çan Lahdi), boyalı mermer bir lahit olup stil kritik özellikleriyle MÖ 4. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir (MÖ 400-375). Antik Troas bölgesinin güneydoğusunda Çanakkale Çan İlçesindeki Çingenetepe Tümülüsündeki bir mezar odasında 1998 yılında ele geçmiştir. Bir yüzünde geyik ve domuz av sahnesi, diğer tarafında savaş sahnesi betimlenmiştir.

Mermer lahdin üzerindeki boyalı sahneler çok iyi korunduğu için eser büyük bir önem taşımaktadır. Lahdin MÖ 5. yüzyılın sonlarında burada hüküm süren Anadolu’lu bir hanedan için ısmarlanmış ve yaptırılmış olduğu düşünülmektedir. Anadolu’da, Perslerin gelmesi ile birlikte hakim olan sanat anlayışını en iyi gösteren nadir örneklerden birisidir. Altıkulaç lahdinde insanların yaş durumu ve savaşan farklı halklar, saç, sakal, boy, silahları ve giyimleri farklı verilerek gerçeklik ön plana çıkarılmıştır.

“Altıkulaç Lahdindeki atlı figürü gerek binicisinin kıyafeti, gerekse eyer örtüsü ve atın kuyruğunun bir kurdalye ile bağlanmış olmasıyla Pazırık kurganlarında bulunmuş atlı örnekler ile büyük benzerlik göstermektedir. Pers mezar stelleri üzerinde gördüğümüz cenaze alayı ziyafet ve av sahneleri İskit-Pers kültürünün önemli ikonografik özellikleri bilinmektedir. Altıkulaç Lahdinde atlardaki bu ayrıntının diğer Pers mezar stellerinde olmayıp sadece burada görülmesi bu kişinin geleneği burada sürdüren İskit kökenli bir yönetici olabileceğini akla getirmektedir.”

11. Müze Çalışmaları Sempozyumu: 1999 Yılı Çan Altıkulaç Köyü Çingene Tepe Tümülüsü Kurtarma Kazıları. R. Körpe, M. Tombul, N. Sevinç

Genellikle mermer eserler üzerinde boya izinin antik çağlardan günümüze ulaşmasının zor olduğu göz önüne alındığında böylesine iyi korunmuş bir boyalı örneğe sahip olmak büyük önem taşımaktadır.

✶ Vikipedi - Düzenle
Savaş sahnesi: bir Yunan paralı asker peltast (solda) Hellespontin Frigyalı bir Ahameniş hanedanı (ortada) bir Yunan psilosuna (sağda) saldırıyor. MÖ 4. yüzyılın başlarında Altıkulaç Lahdi.[1][2]
Yaban domuzu avı sahnesi (süvari rekonstrüksiyonu).[3]

Altıkulaç Lahdi veya Çan lahdi, MÖ 4. yüzyılın başlarına (MÖ 400-375) tarihlenen bir lahittir.[4] Greko-Pers tarzında bir lahit olduğu belirtilir.[5] Lahdin bulunduğu tümülüs mezarı, antik dönem Hellespont Frigya'sı olarak bilinen bölgede, Truva ile Daskyleion'un yaklaşık ortası sayılabilecek bir noktada yer almaktaydı. Günümüzde Çanakkale'nin Çan yakınlarındaki Altıkulaç köyü sınırları içinde yer alan Çingene Tepe tümülüsü olarak bilinen anıt mezarın içinde, 1998 yılında keşfedilmiştir. Dairesel bir bindirmeli tonozlu mezarda yer alan lahit,[6][7] kaçak kazılar sonrasında büyük hasar görmüş, ancak kabartmaların büyük bir kısmı sağlam kalmıştır.[7] Alçak kabartmaları boyaları günümüze kadar ulaşmıştır. Lahit MÖ 4. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenmektedir.[4][7] Likya'daki ünlü mezarlarla yaklaşık aynı zamanda yapılmıştır.[6]

Lahit muhtemelen Hellespont Frigyası'nın bir Anadolu hanedanına aitti.[4] Lahitin uzun yüzünün sol kısımda geyik avı, sağ kısımda yaban domuzu avı olmak üzere iki av sahnesi ile süslenmiştir.[4] Lahitin daha kısa olan yüzü, muhtemelen Yunan psilos'u olan düşmüş bir hafif silahlı askere mızrak atan, uşağının eşlik ettiği atlı, zırhlı bir savaşçı ile bir savaş sahnesi ile süslenmiştir.[2] Binici olarak betimlenen figür, muhtemelen lahdin ait olduğu hanedandı.[2] Görünüşüne bakılırsa uşağı muhtemelen süvarinin hizmetinde olan bir Yunan paralı askeriydi. Bu o zamanlar yaygın bir olaydı.[2]

Diğer iki taraf bezemesizdir.[4][7][8] Yakın Doğu'daki, özellikle Küçük Asya mezarlarında görülen uzun bir kraliyet ikonografisi geleneğinden gelmektedir.[2] Bu ikonografi, aynı temelde ele alınan avcılık ve dövüş arasında çarpıcı bir paralellik kurar.[2] Bu geleneğe göre mezarlar, hanedanın yaşamı boyunca yapılmış ve yaşamı boyunca yaptıklarını resimli hale getirmiş olurdu.[2]

Bu lahdin tarihi ve detayları göz önüne alındığında, av ve dövüş sahnesinde resmedilen hanedan, özellikle Agesilaos'a karşı olmak üzere Yunanlarla birkaç kez savaşan, MÖ 395'te Daskyleion çevresini harap eden,[2] Hellespontin Frigyası Satrapı Pharnabazus ile ilişkili olabilir.

Mezarda bulunan kemikler 25-28 yaşları arasında vefat eden, 170–175 cm boyutlarında, oldukça güçlü bir erkeğe aitti.[2] Muhtemelen muharebe sırasında atından veya yüksek bir yerden düşmüş, uzuvlarının çoğu ezilmişti.[2] Ölmeden önce uzuvları yanlış kaynamış bir şekilde birkaç yıl daha sakat olarak yaşamıştır.[2]

Lahit eskiden Çanakkale Arkeoloji Müzesi'nde MÖ 6. yüzyıldan daha eski bir lahit olan Polyxena lahdi ile birlikte sergileniyordu. Günümüzde her ikisi de Troya Müzesi'nde bulunmaktadır.

  • Domuz avı sahnesi.
    Domuz avı sahnesi.
  • Domuz avı sahnesi (avcı detayı).
    Domuz avı sahnesi (avcı detayı).
  • Troya'da sergilenen Altıkulaç lahdi.
    Troya'da sergilenen Altıkulaç lahdi.
  • Savaş sahnesi.
    Savaş sahnesi.
  • Savaş sahnesi detayı.
    Savaş sahnesi detayı.
  • Geyik avı sahnesi detayı.
    Geyik avı sahnesi detayı.
  • Av sahnesinde yer alan profilin detayı.
    Av sahnesinde yer alan profilin detayı.
  1. ^ The Oxford Handbook of Warfare in the Classical World (İngilizce). Oxford University Press. 2012. s. 150. ISBN 9780199719556. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k The Archaeology of Greek and Roman Troy (İngilizce). Cambridge University Press. 2014. s. 137-140. ISBN 9780521762076. 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  3. ^ A reconstitution is visible in The Tombs of the Granicus River Valley IV: The Çan Sarcophagus (İngilizce). 2013. ss. 129-142. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  4. ^ a b c d e Çanakkale Archaeological Museum notice
  5. ^ Gallipoli Peninsula and the Troad: TAN Travel Guide (İngilizce). ASLAN Publishing House. 2017. s. 98. ISBN 9788394426927. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  6. ^ a b A New Painted Graeco- Persian Sarcophagus From Çan, Studia Trioca, Band XI, 2001, 383-420 (İngilizce). 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  7. ^ a b c d The Archaeology of Greek and Roman Troy (İngilizce). Cambridge University Press. 2014. ss. 130-140. ISBN 9780521762076. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  8. ^ Plataea 479 BC. s. 110. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.