Muhammed Sâdi ve Mustafa Şevki Paşa Türbesi

Mursalzâde Mustafa Şevki Paşa Reyhanlı Aşiretine mensup olup, 1840 tarihinde Reyhaniye kasabasında dünyaya gelmiştir. Binbaşı rütbesi ile Rumeli’de görev almış, Dergâh-ı Ali Kapıcıbaşılığı yapmış, Halep ve İskenderun yolunun muhafızlığına tayin edilmiş, İdlib kazasına ve Mir-i Ümerâlık rütbesiyle Ayıntab, (Gaziantep), 36.531556, 36.364778Kilis kaymakamlıkları, Zor, Urfa ve Cebel-i Bereket (Nurdağı) Sancakları Mutasarrıflığı yapmıştır.

Bu görevleri sırasında 1890/1891 tarihinde Bâyezîd-i Bistâmî’nin türbe ve mescidi, içerde ve dışarda birkaç yüz cemaati içine almaya yetecek biçimde tamir ettirip genişlettirip cami haline getirmiş, imar ve tefriş ettirmiştir. Hicaz dönüşünde, burada kendisi, hizmetlileri ve ailesi için çeşitli birimlerden oluşan bir ikametgâh yaptırmış, kalenin çevre duvarlarını da tamir ettirmiştir. Mustafa Şevki Paşa ziyaretin imarından sonra devlet hizmetinden ayrılarak kendini ibadete vermiş, vefatına kadar 17 senesini burada geçirmiş, 74 yaşında iken 1914 tarihinde vefat etmiş ve buraya defnedilmiştir.¹

Kabri, Bâyezîd-i Bistâmî Türbesi’nin yan tarafında girişte olup, onun kabrinin baş tarafında da Çoban Baba olarak da bilinen, Bâyezîd-i Bistâmî’nin 16-17 yıl hizmetinde bulunmuş talebesi ve hizmetkârı Muhammed Sâdi’nin kabri ve sandukası bulunmaktadır.

Muhammed Sâdi’nin kabrine ait herhangi bir kitabe yoktur. Mustafa Şevki Paşa’nın mezarın baş şahidesindeki kitabe şöyledir:

El Fâtihâ
Hüve’l Hallâkü’l Bâkî
Her cihetini gösterdi bu kuluna fâni dünyânın
Ba’dehû getirip bağladı bâbına ol Kâdir Mevla
Bu dahî terk edip cümlesini sığındı cenâhına
Sarf-ı hizmet eyledi vîrâneye memnûn oldu evliyâ
Memâlikte bu mahallin bendegânda böyle hâlin görülmemiştir emsâli
Bu lütfa mazhar olmuş ancak el Hâc Mustafa Şevki Paşa
Sene 1330 (M.1914)

Ayak şahidesindeki kitabe şöyledir:

Hüve’l Hallâkü’l Bâkî
Lütf-i hakla yerinde bulunan hayrü’l-halef evladına
Mu’în olsun inşâallah Hazret-i Resûl-i Kibriyâ
Gelenler okusunlar ruhuna ihlâs ile fâtihâ
Yâd edenler desinler Allah rahmet eylesin âna
Evliyâsı hürmetine bu abd-i ahkar kulunun
Mekânınıda cennet etsin Cenâb-ı Bâri Hudâ
Sene 1330 (M.1914)

Bu kabirlerin haricinde, Bâyezid-i Bestâmî’nin türbesinin güney istikametinde, çeşmenin arkasında yeni defin mezarlar bulunmaktadır. Bu mezarlar, Mustafa Şevki Paşa’nın çocuğu İnayet Şevki Mursaloğlu (v.1962) ve torunu Reşat Mursaloğlu (v.1987)  ile Hatay’ın Türkiye Cumhuriyeti’ne katılmasından önce cumhurbaşkanı olan Tayfur Sökmen’in çocukları Bahir Sökmenoğlu (v.1992), Murat Sökmenoğlu (v.2014) ve Necla Sökmenoğlu’na (v.1999) aittir.²

Kabirlerin bulunduğu alan, etrafındaki diğer yapılar da dahil olmak üzere 6 Şubat Depremi’nde büyük bir hasara uğramış olup, 2025 yılı itibariyle restorasyon çalışmaları sürmektedir.

—–

1. Aydın Efe, Mursaloğlu Mustafa Şevki Paşa, History Studies, Volume 5, 2013. ↩︎
2. F. Mine Temiz, Müge Çiftyürek, Hatay Kırıkhan’da Bayezid-i Bestami Hz. Türbesi ve Haziresi Mezartaşları ↩︎

✶ İlişkili Yerler

Darb-ı Sak Kalesi

Kale

Darb-ı Sak Kalesi Çeşmesi

Çeşme

Darb-ı Sak Su Kemeri

Su Kemeri

Bâyezid-i Bestâmî Türbesi, Kırıkhan

Türbe

Bayezid-i Bestamî Türbesi Mescidi, Kırıkhan

Mescit

Bayezid-i Bestamî Türbesi Zaviyesi, Kırıkıhan

Zaviye

Bayezid-i Bestamî Türbesi Çilehanesi, Kırıkhan

Çilehane

Bayezid-i Bestamî Türbesi Sarnıcı, Kırıkhan

Sarnıç

Bayezid-i Bestamî Türbesi Konak Yerleri, Kırıkhan

Yalı, Köşk, Konak

Bayezid-i Bestamî Türbesi Haziresi, Kırıkhan

Hazire-Mezarlık

Bayezid-i Bestamî Türbesi Haziresi Çeşmesi, Kırıkhan

Çeşme