Talas Meydan Çeşmesi

Talas Meydan Çeşmesi, aslen bugünkü yerinden yaklaşık 20 metre daha güneyde bulunmaktayken, 1968 yılında şimdiki konumuna taşınmıştır. Üçgen alınlığının tam ortasında yer alan ve sülüs hatla yazılmış üç satırlık mermer kitabesinden anlaşıldığına göre, çeşme Hicri 1305 (Miladi 1887) yılında inşa edilmiştir. Banisi Gürcü asıllı Ali Saib Paşa’dır. Bu hayratı, vefat eden babası İbrahim Efendi’nin ruhuna ithafen yaptırmıştır.

Çeşme, yapısal özellikleri bakımından “bağımlı çeşmeler” grubuna girer. 5 metreye 3,60 metre ölçülerindeki yapı, boyuna dikdörtgen formda, kemersiz, tek cepheli ve üçgen alınlıklı olarak inşa edilmiştir. Dikdörtgen cephesi, iki yandaki plasterlerle (duvara gömülü sütuncuklarla) sınırlandırılmış; üst bölümü ise üçgen bir alınlıkla sonlandırılmıştır. Cephenin yüzeyi, beş sıralı silme kuşağı ile iki yatay bölüme ayrılmıştır. Alt kısımda aynalık, üstte ise alınlık yer alır. Alınlık, her iki yanında S biçiminde ikişer konsolla çevrelenmiştir. En üstte, kenger motifleriyle süslenmiş ve 49 x 62,5 cm ölçülerinde bir mermer kitabe bulunmaktadır.

Yapının gövdesi tamamen düzgün kesme taştan yapılmış; su yalağı, ayna taşı ve kitabe ise mermerden hazırlanmıştır. Çeşmenin lülesi, klasik çeşme tipinde düzenlenmiş olup, ayna taşına yerleştirilmiştir. Barok üsluptaki süslemeleri, dönemin estetik anlayışını yansıtan oldukça zarif ve dikkat çekici detaylarla bezenmiştir.

Kitabenin Okunuşu:

Valid-i Sa’ib Ali Paşa sephed leşkerleri
Bundan evvel kıldı rahmet-gâh-ı Mevlâya Nisâb
Yâdigâr-ı mü’minîne olsun diyü bu çeşmeyi
Yapdurub dahası nâm etdi ile yevmü’l-hisâb
Geldi bâlâ-yı hakîkatinden târîh içün
Ayn-ı rahmet o yapdı İbrâhim Efendi içün sevâb
Sene 1305