Başmelekler Kilisesi
Taksiarhi, Taxiarchis Kilisesi olarak da bilinir.
- Tür: Kilise ve Manastır
- Kültür: Ortodoks, Rum
- Yüzyıl: 15. yy, 19. yy, 8. yy
- Bölge: Türkiye, Marmara Bölgesi, Bursa, Mudanya
Kumyaka, eski adıyla Siği, Bursa ilinin Mudany ailçesine bağlı ve Güney Marmara kıyısında yeralan küçük bir kıyı köyüdür ve içerisinde tarihöncesine dayanan farklı dönemlere ait eserler bulunmaktadır. Bölge Argonotlar efsanesinde geçmektedir, Geç Antik dönemdeki adı Sygi’dir, zamanla bu Siği olarak kullanıma geçmiştir. Taxiarchis Kilisesi, Kumyaka köyünün batı tarafındaki kayalık alanda, denize yaklaşık elli metre mesafede yer almaktadır. Yapı farklı dönemlere ait kitabeler içermektedir. Kilisenin kuzey duvarındaki üçüz pencereyi bölen sütunların başlıklarındaki ‘Eusebios’ adını veren monogramların tipi ve yazı şekli, yapının ilk evresinin VI. Konstantinos Porphyrogenetos dönemine (780-797) tarihlendirilebileceğini düşündürür. Eksonarteksin güney duvarındaki on altı satırlık kitabede Taxiarchis Kilisesi’nin bu imparator döneminde yapıldığı belirtilmekteydi (Bursa Valiliği Arşivi, 2012). Günümüzde bu kitabeden hiçbir iz kalmamıştır. Yapı XI. Konstantinos Palaiologos döneminde (1448-1453) kapsamlı bir onarım görmüştür. 1818 yılında Bursa Başpiskoposu Panaretos döneminde de ikinci bir onarım geçirmiştir. Bu onarımda batıdaki çevre duvarları, kuzeydeki Agios Haralambos Şapeli ile güneydeki Agios Nikolaos Şapeli inşa edilmiştir. Agios Nikolaos Şapeli’nin doğu duvarındaki iki kitabenin 1818 tarihini verdiği bilinmektedir. Yapı 1862 yılında üçüncü bir onarım geçirmiş ve güneybatıdaki giriş mekânı ile portal eklenmiştir. Portalın üzerindeki dört satırlık kitabe 1862 tarihini vermektedir. Eksonarteks 15.yy ile 19.yy’daki onarımlarla değiştirilmiş ise de, ilk şeklinde anakilise ile birlikte inşa edilmiştir. Dış narteksin kuzeyinde akıl hastaları için yapılmış hücre, naosun kuzeydoğusundaki küçük oda ile yapının naos ve narteksinde bulunan freskler yapının sonraki onarımlarında yapılmıştır. Kilise, dünyanın üçüncü en eski Ortodoks kilisesi olarak geçmektedir (Karacan, 2009, 47-48).1922 yılına kadar önemini koruyan kilisenin mülkiyeti sonraki dönemde özel mülkiyete geçmiştir. 12 Eylül 2012 tarihinde Rum Patrikhanesi adına Bursa Metropoliti Elpidophoros Lambriniadis tarafından satın alınmıştır (Bursa Valiliği Arşivi, 2012).
Kültürel Mirası Koruma Derneği – Bursa
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Kumyaka, Mudanya, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°23′07″K 28°49′38″D / 40.38528°K 28.82722°D |
| İnanç | Hristiyanlık |
| Mezhep | Ortodoks Hristiyanlık |
| Durum | Kapalı |
| Mimari | |
| Mimari tür | Bizans mimarisi |
| İnşaat başlangıcı | 8. yüzyıl |
Başmelekler Kilisesi (Yunanca: Εκκλησία των Αρχαγγέλων) ya da halk arasında bilinen adıyla Kumyaka Kilisesi, Bursa'nın Mudanya ilçesinin Kumyaka semtinde bulunan, 780 yılında inşa edildiği düşünülen bir Bizans kilisesidir. İnşası Bizans İmparatoru IV. Konstantinos Porphyrogenetos tarafından 780-797 yılları arasında tamamlanmıştır. Büyük onarımlar geçiren yapı, kare planlıdır ve kubbe ile örtülüdür. Duvarları tuğla ve taş ile örülü olan yapının planı yanlarda beşik tonoz ekler sayesinde bir haç oluşturmaktadır.
Kilise 2012'de bir iş adamından İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi'ne satıldı.[1] Satıldıktan sonra köye bir ziyaret gerçekleştiren Patrikhane, harabe durumdaki binaya bir kapı taktırdı ve restorasyon işlemleri başlayana kadar kiliseyi ziyaret etmek isteyen olursa diye kilisenin bir anahtarını köyün muhtarına verdi.
2016 yılında Bursa Müzeler Müdürlüğü'nün de desteğiyle restorasyona başlandı.[2]
Normal zamanlarda kapalı olan kilise, Rum Ortodoks vatandaşlar tarafından yılda iki kez yortu ve paskalya günlerinde kiliseyi ziyaret edilmektedir.
- ^ "Baş Melekler Kilisesi satıldı". Agos. 12 Eylül 2012. 14 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2021.
- ^ "Baş Melekler'de restorasyon hazırlıklarına başlandı". Hürriyet. 17 Mayıs 2016. 14 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2021.