Derebeyi Konağı

1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından sonra affedilerek Kayseri zeameti verilen Yeniçeri Ağası Büyük Mustafa Ağa tarafından inşa ettirilen Derebeyi Konağı, diğer adıyla Voyvoda Konağı, Talas’ta yer alan görkemli bir konut yapısıdır. Üst katı konut olarak düzenlenmiş, geniş planlı zemin katı ise atların bağlandığı ahır işlevi görmüştür. Dönemin konak mimarisinde yaygın olan kesme taş duvarlar, katlar arası işlevsel ayrım ve ferah yaşam alanlarıyla dikkat çeken yapı, üst katta aydınlık odalar, zemin katta ise depolama ve hayvan barınağı gibi hizmet bölümlerine sahiptir. Konağın mimarisi, hem askeri kimliği hem de idari gücü yansıtan sağlam ve işlevsel bir düzen sunar. İnşasından sonraki yıllarda hem aile yaşamı hem de bölgesel idari faaliyetler için kullanılmıştır.

Yapının “Voyvoda Konağı” olarak anılması, 1814 yılında Kayseri mutasarrıflığına tayin edilen Memiş Paşa’nın Talas köyü Voyvodalığına bir kimseyi tayin etmesiyle ilişkilidir. Ancak köy ahalisi, Padişah fermanındaki ifadeleri gerekçe göstererek bu tayini kabul etmemiş ve iade etmiştir. Bu durum, hükümet emirlerine karşı gelme olarak değerlendirilmiş, asayişi bozduğu düşünülmüştür. Sonrasında İstanbul olaya el koymuş, Tuna sahillerindeki kalelerin tamiri için Kayseri Sancağı’ndan on bin kuruş yardım toplanmasına karar verilmiştir. Günümüzde kısmen ayakta olan yapının zemin katı sağlam şekilde korunurken, üst kısmının bir bölümü yıkılmıştır.