Salih Paşa Şadırvanı

“Şadırvanın kubbe eteğindeki profilli silmenin alt kesimindeki kuşak kitabesindeki ifadeden eserin banisinin “Sadrazam Hacı Salih Paşa” olduğu anlaşılmaktadır. Diğer bir deyişle, tarihi gerçeklere daha uygun olacağı düşüncesiyle, bu meydan ve şadırvanın “Hacı Salih Paşa” olarak anılması gerekirken, yıllarca yanlışlık yapılmış ve ”Ali Paşa” denmiştir. “Sadrazam Hacı Salih Paşa Şadırvanı” bugünkü onarılmış şekliyle üzeri kubbeyle örtülü, ortasında su haznesi bulunan, sekizgen planlı bir yapıdır. 1828 yılında yaptırılmıştır.

Bkz. Yrd.Doç.Dr. R. Eser Gültekin – Tarihi Kemeraltı Çarşısı’ndaki Ali Paşa Meydanı ve Şadırvanı Üzerine Görüşler

Şadırvanın kubbe içi mavi boyalı ve kubbeye aydınlatma tertibatı eklenmiştir. Sade yapıdaki şadırvan, meydanın sembolüdür. Kubbe altındaki saçak kenarlarında Davut Yıldızı ve çeşitli motifler yer almaktadır.

Şadırvanın saçağında kuşak halinde yazılmış inşa kitabesinde “Mesned-i efruz sadanet-i mahrem-i sah-ı cihan / Hamil-i mühr-i hilafet zıll-i Hakkın Hayderi / Ol vezir-i ma’delet-pira ki cuy-ı himmeti / Eyledi sirab-ı emn ü afiyet bahr u beri / Tab-ı pak-i su gibi cari-i sebil-i hayriçün / Enfe’u’n-nas eylemiş Mevla o a’li gevheri / Sübhanallah / Nev-teravet-bahş idüp ve lütfi riyaz-ı âleme / Bağ-ı huldden bir numune oldu kevnin heryeri / Şüst ü şu etdi cihanın halkı ekdardan dilin / Nice çağla ol vezirin lütf-ı adli enhüri / Çeşme-sar lütfunun bir katresin nuş eyleyen / Ağzına almaz şarab-ı zinde bahşan beri / Yapdı bu şadırvanı hasbetenlillah / Eylese âlem dua-il hayrı vird-i esheri / Kâse-i zerrin-i şems ü mah olub avizesi / Hem seza olsa süreyya kubbesinin ziveri / Çar unsur fıtratından beru bu ma ta bu dem / Zir-i arzda su-be-su olmuşdu cari serseri / Mazhar-ı lutf-ı hidivmadelet-güster olup / Yüz bulup çıkdı zuhura çaglasın şimden geri / Eşter u ester udevabb ü ins ü hayvan cümleten / Bi tekellüf içeler bu ma-i sıhhat-averi / Ebru-yı İzmir efayiş bulub bu çeşmeden / Banîsi içsün şarab-ı cuy-ı adn-ı Kevser-i / Tab’a saffet-bahşider bir hoş-güvar sudur bu kim / İncila-yı sadr-ı eyler dem-be-dem efzun teri / Görmedi bu mahbub-i ziba nazıra şevk averi / Hemçü bir mahbub-i ziba nazıra şevkaveri / Bendesi ayan-ı İzmir çeşmeli Ahmed Reşid / Kıldı bu hidmetle icra farz-ı ayn-i çakeri / Çeşme-i heftasu manesıt tarihi seza / Hacı Salih Paşa irva kıldı susuz dilleri.” ibaresi yer almaktadır.

Bu kitabeye göre şadırvan Salih Paşa adına Ahmed Reşid Efendi tarafından 1828 yılında yaptırılmıştır. Şadırvanın ortasındaki su haznesinde bulunan bir başka kitabe de tamir kitabesidir. Bu kitabe ayna taşına sonradan eklenmiştir. Kitabenin yazımında kullanılan mermer siyah damarlı yapıda olup okuması güçtür. Kitabede okunabildiği kadarıyla “İşbu eser-i hayrsinin-i vefir eden beri harab ve mu‘attal iken / Her türlü terakkiyat ve ihyay-ı hayrat ve müberrat hususunda / A’sar-ı salifeye gıbta-bahsolan … / Sultan Abdülhamid Han-ı Âli Hazretlerinin ahd-ı / Hümâyûnlarında tecdiden inşa ve ihya kılınmışdır /Sene Muharrem 1312.” yazmaktadır. Buradan da anlaşıldığı üzere şadırvan Sultan II. Abdülhamid Han tarafından h.1312 (1894/1895) yılında tamir ettirilmiştir.